Heel even zag Dirk M. zich al in de beklaagdenbank zitten naast Salah Abdeslam

Achttien minuten lang werd er die ochtend vanaf 5.58 uur op alle deurbellen gedrukt naast en boven café Zonder Naam in Bredene-aan-Zee. Volgens proces-verbaal 020685 duurde het bijna twintig minuten voor Dirk M. de deur van zijn appartementje opende.

Het was 12 mei 2016. De speurders van de terrorismecel van de federale politie waren rond vieren uit Brussel vertrokken in de veronderstelling een nog voortvluchtig lid te gaan arresteren van de terreurcel achter de aanslagen in Zaventem en metrostation Maalbeek, enkele weken eerder.

Een potentiële lone wolf, zo leek het, want het profiel van M., die volgens zijn Facebook-pagina afkomstig was uit Ninove en het liefst aangesproken werd als “Dirksken”, was ­anders dan dat van Salah Abdeslam of Abdelhamid Abaaoud. M. hield van katten, vermeldde ‘kuiser’ als beroep en had exact twee Facebook-vrienden. Hij was ooit veroordeeld voor pedofilie, wat hem schijnbaar op een dag deed besluiten om Ninove in te ruilen voor het anonieme Bredene-aan-Zee.

Fitnesstoestel

Het appartement boven het café werd die ochtend doorzocht op wapens, ­jihadistische filmpjes en explosieven. “Geen enkel object dat verband zou kunnen hebben met de zaken die ons aanbelangen werd gevonden.”, vermeldt het proces-verbaal.

Dirk M. werd niettemin overgebracht naar een politiekantoor, waar hem werd gevraagd of hij bijstand wenste van een advocaat. Dat wilde M. wel, heel graag zelfs, want hij had geen flauw idee wat hem overkwam. Dat werd snel duidelijk toen iets na achten de vanuit Gent overgekomen advocaat Marc Schollier naast hem plaatsnam en het verhoor van start ging.

“Was u recentelijk in Brussel?”, vroegen de ondervragers. “Nee, het kan twintig jaar of meer zijn dat ik niet meer in Brussel geweest ben”, aldus M. “Kent u de gemeente Schaarbeek, meer bepaald de Max Roosstraat?”, vervolgden de agenten. “Nee, nooit van gehoord”, zei M. “Welk beroep oefent u uit?”, was de volgende vraag. M. antwoordde: “Schilder. Momenteel ben ik met ziekteverlof.” “Wat vindt u van de feiten die zich op 22 maart in Brussel hebben afgespeeld?”, wilden de ondervragers nog weten. “Een groot drama”, meende M.

Een van de ondervragers schoof daarna een foto van een fitnesstoestel in de richting van Dirk M. Het proces-­verbaal beschrijft zijn reactie: “Ik heb dit toestel nog nooit gezien. Ik heb ook nooit zo’n toestel gehad, hoewel u mij meldt dat mijn DNA erop werd aangetroffen, meer bepaald op het handvat.” Nadat de ondervragers informeerden of M. hiervoor een verklaring had, kon de verdachte niets ­bedenken.

Het fitnesstoestel was naast een IS-vlag aangetroffen in het laatste safehouse van het terreurcommando. Het DNA-spoor matchte volgens het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie (NICC) met dat van Dirk M. Na zijn veroordeling had hij immers DNA moeten afstaan.

Blindvaren

“De man heeft de schrik van zijn leven beleefd”, herinnert advocaat Marc Schollier zich. “Hij is een uur of twaalf lang met groot machtsvertoon van zijn vrijheid beroofd, al moet ik zeggen dat het de speurders die ochtend vrij snel duidelijk leek dat dit een vergissing moest zijn. Mijn cliënt onderging een nieuwe DNA-afname en later op de dag kwam het bericht dat de uitslag valspositief was. Ik weet ook niet wat dat nu juist mag betekenen.”

De Nederlandse rechtspsycholoog Peter J. van Koppen stelt zich al langer vragen over hoe de politiediensten en het openbaar ministerie al te vaak blindvaren op DNA. “DNA bewijst niet meer dan dat een staal van de plaats delict afkomstig is van de verdachte, onder de premisse dat de staalname correct is uitgevoerd. Het doet zo niet meer dan de discussie verplaatsen naar een volgende vraag: wat betekent dit? Ik vind de conclusie van ‘valspositief’ overigens erg raar”, zegt hij.

Dirk M. overleed in mei 2020, in volle coronalockdown, op 58-jarige leeftijd. “Hij lag dood in zijn bed”, vertelde de bazin van café Zonder Naam. Ze vertelt ons dat ze de hele kwestie rond haar ex-­bovenbuur nu liever wil laten rusten.