Heeft uw wc nog een geslacht?

Het debat rond all things gender staat sinds enkele jaren hoog op de maatschappelijke agenda. Alleen de grootste zeurpieten en -mieten stellen nog vraagtekens bij gelijke rechten. Maar dan bestaan er nog praktische problemen. Ook transgenders moeten al eens naar het toilet, welk pictogram moeten zij dan zoeken in pakweg een winkelcentrum, stadhuis of restaurant? De enige heldere oplossing voor het probleem: een genderneutraal toilet. En dat wordt nu ook in de praktijk toegepast, met mondjesmaat.

Vlaanderen boven

De Vlaamse overheid is in ons land dé voortrekker. De voorbije maanden transformeerde die al 120 toiletten in haar gebouwen. Vroeger waren dat wc's voor mannen, vrouwen of mensen met een handicap. Vandaag zijn die kleinste kamertjes 'integraal'. De opdeling in geslacht verdwijnt, net als die tussen mensen met of zonder handicap. De administratie maakte daarvoor een lijst van alle toiletten in de bezoekerszones van haar gebouwen. De wc-hokjes die voldeden, zijn omgevormd tot integraal toilet.

"Dat zijn dus ruime, vlot toegankelijke hokjes met een klassiek toilet en een wastafeltje. Een bordje met daarop 'WC' vervangt de bekende man-of-vrouw-pictogrammen", zegt Frank Geets, Administrateur-Generaal van het Facilitair Bedrijf van de Vlaamse Overheid, die deze operatie nog niet als voltooid beschouwt. "Op termijn moeten al onze openbare toiletten integraal zijn. We zullen er rekening mee houden bij elke verbouwing en renovatie."

Inconvenient truth

Terwijl Vlaanderen haar eerste stapjes zet, heeft Nederland al een straatlengte voorsprong. Het Rijksmuseum en het Stedelijk Museum, allebei in Amsterdam, kondigden net aan genderneutrale toiletten in te voeren. De steden Amsterdam en Utrecht deden dat eerder al, net als de Universiteit van Leiden. De Vlaamse overheid zet nu dus de inhaalbeweging in. "Een mooi signaal", vindt Jeroen Borghs van holebi- en transgenderorganisatie Çavaria. "We denken en hopen dat meer en meer organisaties het goede voorbeeld zullen volgen. Vaak weten zij niet eens hoe eenvoudig het kan zijn. Gewoon een pictogram vervangen volstaat soms."

Voor heel wat organisaties kan dat dus een zogenaamde quick win zijn, al zijn er nog barrières. De Belgische arbeidswetgeving, bijvoorbeeld. Die stelt dat er op de werkvloer aparte toiletten moeten zijn voor mannen en voor vrouwen. Zomaar alles omvormen kan dus niet. "We hopen dat daar snel iets aan kan veranderen. We willen deze operatie ook doorzetten voor de toiletten van het personeel", zegt Frank Geets van de Vlaamse overheid.

En naast wetgevende drempels zijn er nog enkele bezwaren. Neem nu het cliché - of de inconvenient truth - dat mannen er op het toilet vaak een zootje van maken. Er zijn ongetwijfeld tal van vrouwen die daarom liever geen toilet delen met mannen.

Maar er zijn ook ernstiger argumenten. "Neem nu discotheken", haalt Marian Loth aan in de Nederlandse krant Trouw. Zij voert aan de Technische Universiteit Delft onderzoek naar de hygiëne van openbare toiletten. "Als het laat is, je in een discotheek bent en als enige vrouw met een vreemde man in het toilet zit, kan dat vervelende situaties opleveren."

Ook Çavaria stond er al bij stil. "Toiletten zijn een risicoplek voor seksueel grensoverschrijdend gedrag", zegt Borghs. "Maar als er aparte hokjes zijn, met een eigen lavabo, dan zal het onveiligheidsgevoel meevallen. Maar we moeten attent zijn voor uitzonderlijke situaties, hier mogen mogen we geen risico's nemen."