Heeft Erdogan een punt als hij zegt dat Zweden onderdak biedt aan ‘Koerdische terroristen’?

Het leek allemaal geregeld: als Zweden en Finland eenmaal hadden besloten lid te willen worden van de NAVO zouden ze een ‘soepele en snelle’ aansluiting tegemoet kunnen zien. Maar het loopt anders. Turkije heeft gezegd een veto over de aanvraag uit te spreken als Zweden en Finland geen concessies doen.

Het dreigement heeft voor flink wat chagrijn gezorgd in Stockholm en Helsinki. Als Turkije blijft dwarsliggen, kunnen Finland en Zweden geen lid worden van het militaire bondgenootschap. Dan is met name vervelend voor de Zweedse premier Magdalena Andersson, die haar achterban met moeite heeft overtuigd om ruim tweehonderd jaar van ‘alliantievrijheid’ op te geven.

Dekmantel PKK

Ankara is vooral boos vanwege de Zweedse steun aan de Koerdische militie YPG, die strijdt tegen de terroristische groepering IS in Syrië en een groot deel van het Syrische noordoosten in handen heeft. Turkije ziet de YPG – en haar politieke tak PYD – als een dekmantel voor dezelfde PKK.

Stockholm deelt die mening niet. “PYD beheert onder meer de kampen waar de Zweedse IS-gevangenen zich bevinden. Een deel van de samenwerking is bedoeld om hen te steunen, zodat ze voor gevangenen zorgen die Zweden niet wilde opnemen”, aldus Paul Levin van het Zweedse Instituut voor Turkije Studies tegen de krant Dagens Nyheter.

Saillant detail is dat het onafhankelijke Zweedse parlementslid Amineh Kakabaveh vorig jaar gedaan kreeg dat de samenwerking tussen Zweden met de PYD wordt verdiept. In ruil daarvoor steunde ze de sociaaldemocratische Andersson als premier.

Tegen het zere been

Een ander bezwaar van Turkije lijkt dat Zweden – en in mindere mate Finland – onderdak biedt aan vluchtelingen met banden met de Koerdische PKK, dat als een terroristische organisatie te boek staat, ook in Zweden. “Zweden biedt een thuis aan terreur”, zei de Turkse president Erdogan deze week tijdens een bezoek aan een politieke jeugdgroep. Hij zou Zweden eerder hebben gevraagd om uitlevering van dertig terroristen. Stockholm zou hebben geweigerd.

Dit berust deels op een verschil van inzicht over politieke vrijheden, zoals vrijheid van meningsuiting. Zweden telt ongeveer 85.000 inwoners van Turks-Koerdische komaf. Die mogen met PKK-vlaggen zwaaien, als ze willen.

Ook laat Zweden manifestaties toe van de KCK, de Koerdische koepelorganisatie waartoe ook de PKK behoort. In november vorig jaar werd in Stockholm en enkele andere Zweedse steden door Koerden gevierd dat 43 jaar eerder de PKK werd opgericht. En het was uitgerekend de huidige Zweedse minister van Defensie, Peter Hultqvist, die in 2011 een toespraak hield tijdens de 33ste verjaardag van de PKK. Dit is allemaal tegen het zere been van Turkije.

Erdogan is tot slot boos over een wapenembargo dat Zweden en Finland tegen Turkije afkondigden, toen de Turken in 2019 Syrië binnenvielen in een actie tegen Koerdische milities. Er is weliswaar weinig wapenhandel tussen de landen, maar het gaat Ankara om het principe. “Het is niet redelijk dat NAVO-landen onderling een wapenembargo hebben tegen NAVO-landen”, zei Emre Yunt, de Turkse ambassadeur in Stockholm.

Donderdag stonden de bezwaren van Turkije prominent op de agenda tijdens het bezoek van de Finse president en de Zweedse premier aan Washington. Turkije-expert Levin benadrukt bij de publieke omroep SVT de moeilijke positie van de Zweedse regering. Een compromis is nodig, maar ligt heel gevoelig voor de regerende sociaaldemocraten. “Die hebben net een discussie over de NAVO gehad, waarbij een van de tegenargumenten was dat Zweden door het lidmaatschap geen mogelijkheid meer zou hebben om op te komen voor groepen als de Koerden.”