Gynaecoloog Marleen Temmerman over afschaffing Amerikaans recht op abortus: ‘Niet te beschrijven wat er dan kan gebeuren’

Welke impact zou de afschaffing van het federale recht op abortus op de vrouwenrechten in de Verenigde Staten hebben?

“Het is angstaanjagend. Ik mag er niet aan denken dat we dan teruggaan naar de jaren voor ‘Roe vs. Wade’ (de rechtszaak uit 1973 die aan de basis ligt van het recht op abortus, TB). Het is niet te beschrijven wat er dan kan gebeuren, zeker voor de meer kwetsbare vrouwen en meisjes. In progressieve staten zal abortus dan wel nog mogelijk zijn, maar dat kan veranderen bij een volgende verkiezing.

“De termijn om een abortus te laten uitvoeren wordt namelijk nog mee bepaald door de staat. In Iowa kan er bijvoorbeeld geen abortus meer uitgevoerd worden zodra het hartje van de foetus klopt. Dat gebeurt gemiddeld vanaf vier weken na de bevruchting, maar dan is een vrouw amper over tijd, en beseffen vrouwen niet steeds ze zwanger zijn. Als Roe vs. Wade federaal afgeschaft wordt, zal de toegang tot abortus enorm afhangen van in welke staat je leeft.”

Zou zo’n afschaffing voor een toename zorgen van onveilige abortussen?

“Dat is het eerste wat je zal zien. Het zou niet alleen een ramp zijn voor vrouwenrechten maar ook voor de gezondheid van vrouwen. Meer vrouwen gaan hun toevlucht nemen tot onveilige middelen met alle risico’s en gevolgen van dien. Het zijn vaak vrouwen die het medisch, socio-economisch of psychologisch gezien moeilijk hebben en geen andere uitweg hebben.

“Ik zie dit ook hier in Kenia, waar ik werk. Hier zijn tienerzwangerschappen en -abortussen werkelijk rampzalig. In het middelbaar heb je klassen waar 20 procent van de meisjes zwanger is, het zijn kinderen met kinderen. Ik heb in mijn carrière 72 vrouwen zien sterven als gevolg van een zwangerschap, een groot deel daarvan is te wijten aan illegale abortus. Die meisjes worden ziek opgenomen in het ziekenhuis met infecties, bloedingen of perforaties – en zijn er soms al te erg aan toe. Het is mogelijk dat we dergelijke scenario’s ook opnieuw in de Verenigde Staten zullen zien.”

Als het arrest wordt vernietigd, zou abortus vermoedelijk in grofweg de helft van de Amerikaanse staten verboden worden. Mogen sommige staten zich dan aan lange wachtlijsten verwachten?

“De druk zal verhogen. Laat ons hopen dat het niet zo ver komt en dat er heel wat juridisch tegenwerk geboden zal worden op het federale niveau zodat Roe vs. Wade niet zomaar afgeschaft kan worden. Als het toch gebeurt, dan hoop ik dat voldoende staten zich zullen verzetten. En dat men in die andere staten zo vindingrijk zal zijn om alternatieven te bedenken.

“Er is nu ondertussen medicatie op de markt waar je abortus mee kan doen, naast curettage (het chirurgisch schoonmaken van de baarmoeder, TB). Dat een verbetering, maar die middelen zullen dan ook illegaal zijn – met alle risico’s van dien. Als een vrouw blijft nabloeden na een medicamenteuze abortus, zal ze toch naar het ziekenhuis moeten, waar men kan vaststellen dat ze een abortus heeft ondergaan en waardoor ze in de problemen komt.

“Schrijnend is dat overal ter wereld vrouwen ‘van goeden huize’ vroeger en nu altijd wel terechtkunnen bij dokters die onder het mom van een miskraam een curettage doen, als je maar goede relaties hebt of voldoende financiële middelen. Het zullen weer de meest kwetsbare meisjes en vrouwen zijn die het meest zullen afzien van deze vrouwonvriendelijke politiek als Roe vs. Wade verdwijnt.”

Waarom is er in de VS zo veel verdeeldheid over de abortuskwestie?

“Dit speelt zich niet alleen af in de Verenigde Staten. Kijk naar conservatieve landen als Hongarije en Polen. In België hebben we op dat gebied veel geluk, maar op wereldschaal blijft abortus in de meeste landen een heet hangijzer. Het is in veel landen ook een verkiezingsthema. Conservatieve krachten binnen een samenleving, genderongelijkheid, machismo en fanatieke strekkingen binnen religies zijn belangrijke factoren die vrouwenrechten en vrouwengezondheid op de helling zetten.”