AchtergrondVerenigd Koninkrijk
Grond afstaan voor een schoner milieu? Prima voor de gewone Schot, maar koningin Elizabeth doet er mooi niet aan mee
De prinsen Charles en William mogen beroemde gezichten zijn bij campagnes voor het klimaat, als het om de eigen landgoederen gaat, denkt het Britse koningshuis vooral aan zichzelf. De Britse krant The Guardian onthult dat koningin Elizabeth in februari haar privileges gebruikt heeft om haar Schotse landerijen buiten een nieuwe milieuwet te houden.
Om de uitstoot van broeikasgas te verminderen gaat het Schotse verwarmingssysteem op de schop. In plaats van elk huis met een vervuilende ketel warm te stoken, worden clusters huizen voortaan via pijpleidingen met groene energie verwarmd. De nieuwe Verwarmingswet gaat zo ver dat elke inwoner, mocht dat nodig zijn voor de aanleg van zo’n pijpleiding, kan worden verplicht land te verkopen. Met uitzondering van koningin Elizabeth, want zij zorgde ervoor dat de Verwarmingswet niet geldt voor haar landerijen – en dat zijn er nogal wat, want ze is een van de grootste grondbezitters van Schotland.
Achterkamertjes
Elizabeth maakt volgens The Guardian wel heel ruim gebruik van een antieke bepaling genaamd Queen’s consent (‘koninklijke toestemming’). Deze berust op een gewoonte uit 1700, die de vorst uit beleefdheid in een vroeg stadium inzage geeft in wetsontwerpen die mogelijk invloed hebben op haar positie of haar privébelangen. Dat schept ongekende mogelijkheden om een wet in achterkamertjes naar haar hand te zetten, want zonder de zegen van de koningin gaat een wet niet naar het parlement.
In januari informeerde de Schotse regering de staf van de vorstin over het wetsontwerp voor de verwarmingsrevolutie. Na koninklijke bezwaren – niemand weet precies welke – beloofde de toenmalige Schotse energieminister Paul Wheelhouse het wetsvoorstel aan te passen. Hij regelde tijdens de behandeling door het parlement dat de vorstin als enige niet mag worden gedwongen om haar land te verkopen voor de pijpleidingen. Dat hij was gezwicht voor druk vanuit het koningshuis wist niemand. Wheelhouse, die na de verkiezingen niet terugkeerde als minister, zegt dat het maken van uitzonderingen ten behoeve van de vorstin “soms vereist is”.
Duizend wetten
Volgens Buckingham Palace is er niets aan de hand: Queen’s consent is “een formaliteit”, net als een tweede procedure van instemming die nodig is om een aangenomen wetsvoorstel tot een geldige wet te maken. Dat gebeurt echter openbaar, terwijl Queen’s consent zich achter de schermen voltrekt. Gewone lobbyisten zijn wettelijk verplicht transparant te werk te gaan, maar dat geldt niet voor de vorstin. Elizabeth maakt veelvuldig gebruik van de mogelijkheden om Britse wetgeving te beïnvloeden: volgens The Guardian hebben Elizabeth en prins Charles bij meer dan duizend wetten hun geheimzinnige voorrecht gebruikt om ze vooraf in te zien en desgewenst te laten aanpassen.
Welke koninklijke belangen er bij die duizend wetten spelen, is niet altijd even duidelijk. Elizabeth bemoeide zich onder meer met wetten over zalm, pensioenen, wielklemmen op fout geparkeerde auto’s en inspecties van stallen op dierenwelzijn.
