Goed nieuws: de Rwandese berggorilla’s zijn niet meer ‘ernstig bedreigd’

De Amerikaanse onderzoeker Dian Fossey zette de majestueuze gorilla 45 jaar geleden op de wereldkaart. Ze vroeg aandacht voor de laatste tweehonderd berggorilla’s die leefden in het Virunga-­gebergte in Rwanda, Oeganda en Congo. Met name door de verfilming van haar boek Gorilla’s in the Mist werd duidelijk dat de grootste gorillasoort zo snel mogelijk moest worden beschermd.

Dat is gelukt volgens het International Gorilla Conservation Programme (IGCP), een in Rwanda gevestigd samenwerkingsverband van internationale organisaties. Het IGCP richt zich op het in stand houden van de berggorilla­populatie in Centraal-Afrika.

“Op dit moment leven er ruim duizend berggorilla’s in het wild. De status van ernstig bedreigde diersoort is recent verlaagd naar bedreigde diersoort. Dus het gaat zeker beter met de dieren”, zegt een woordvoerder.

Dian Fossey zou trots zijn geweest op het huidige resultaat, maar de in 1985 vermoorde onderzoeker zou ongetwijfeld ook blijven wijzen op de risico’s die de dieren nog lopen, zoals het overbrengen van ziektes door de mens, (oorlogs)geweld, ontbossing en stroperij.

Toerisme als oplossing

“De berggorilla’s leven in zeer beschermd gebied. Rangers houden de populatie en eventuele stropers in de gaten en begeleiden toeristen. Het gaat niet om massatoerisme, maar het levert genoeg geld op. Een deel ervan gaat naar de lokale gemeenschap om scholen en medische voorzieningen te bouwen. Zij weten dat een levende gorilla meer opbrengt dan een dode. Zo is toerisme de sleutel naar bescherming”, aldus het IGCP.

Het gaat zo goed met het aantal berggorilla’s dat hun leefgebied zelfs te klein wordt. Verschillende families zitten in elkaars vaarwater, waardoor regelmatig vechtpartijen uitbreken, soms met dodelijke afloop. De regering in Rwanda heeft besloten om het beschermde leefgebied in het Virunga-park met bijna een kwart (23 procent) uit te breiden. Om dit voor elkaar te krijgen, moeten meerdere inwoners – hoofdzakelijk boerenfamilies – verhuizen.

Woordvoerder Koen Stuyck van Wereld Natuur Fonds België, dat actief is in Congo, merkt op dat er de afgelopen jaren goed werk is verricht om de berggorilla’s te beschermen, maar dat het met de drie andere gorillasoorten een stuk minder gaat. “Dan heb ik het vooral over de laaglandgorilla’s, die voornamelijk in Congo leven. Hier komen geen toeristen zoals in Rwanda.”

Door conflicten is het veel te onrustig in Congo en is er veel minder toezicht. “Stropers kunnen hun gang gaan en ook de ontbossing is een groot probleem. Het aantal laaglandgorilla’s ligt nog altijd een stuk hoger dan het aantal berggorilla’s, maar ook zij hebben extra bescherming nodig,” stelt Stuyck.