Gij zult respect hebben voor dokters

Bibliotheken zijn volgeschreven over de rechten van patiënten en de plichten van zorgverleners. Maar als het gaat over de verantwoordelijkheden van de patiënt ten opzichte van de zorgverlener, dan blijkt er opvallend minder inkt gevloeid. "Een delicaat onderwerp", noemt professor medisch recht Thierry Vansweevelt het. "Maar daarom moeten we het niet uit de weg gaan."

De hoogleraar is een van de leden van de Koninklijke Academie voor Geneeskunde van België, een adviesorgaan van de overheid, die meeschreef aan het 'charter voor goed patiëntschap'. In dat charter worden zeven verantwoordelijkheden die patiënten hebben, opgelijst en uitgediept. Dat gaat om verantwoordelijkheden als "de fysieke en psychische integriteit van de zorgverlener eerbiedigen", "op de afspraak opdagen of de zorgverlener tijdig verwittigen", "hem of haar een correct honorarium betalen" en "het naleven van de adviezen en instructies".

Het charter, dat zaterdag werd voorgesteld, moet voor meer evenwicht zorgen in de discussies over wat goede gezondheidszorg is, stelt Vansweevelt. "De tijd dat alleen meneer doktoor het bij het rechte eind had, ligt onder meer dankzij de Wet Patiëntenrechten achter ons. We moeten ervoor zorgen dat de slinger niet volledig de andere kant uitgaat. Patiënten mogen mondiger en geëmancipeerder zijn, maar ze moeten de zorgverleners wel blijven respecteren."

De prof benadrukt dat het leeuwendeel van de relaties goed zitten. "Maar dat betekent niet dat er geen gevallen van agressie, van claimend gedrag of van afdreiging zijn."

Hij haalt er ter illustratie een krantenknipsel van vorige week bij. 'MUG- en ambulanceteams krijgen kogelvrije vesten' luidt de titel. Het personeel van het Jan Ypermanziekenhuis zou maar liefst om de twee weken met agressie geconfronteerd worden. "De tijd dat alle medische hulpverleners een beetje als redders in nood gezien werd, dat is toch veranderd", getuigt de directeur in het artikel.

Verhaal in twee richtingen

Ook het Vlaams Patiëntenplatform woonde de voorstelling van het charter voor goed patiëntschap bij. Dat betekent evenwel niet dat het platform voorstander is, zegt directeur Ilse Weeghmans. "Wij kunnen ons niet vinden in het advies zoals het nu opgesteld is", klinkt het. Weeghmans benadrukt dat het advies te eenzijdig vanuit de artsen vertrekt. "Dit is een verhaal dat in twee richtingen geldt. Zo'n tekst zou op zijn minst opgesteld moeten worden door patiënten en zorgverleners samen."

Weeghmans gelooft ook niet dat zo'n charter nodig is. "Het gaat over algemene fatsoensplichten. Een afspraak nakomen of betalen: dat lijken mij heel normale zaken. Je doet dat toch ook als je naar de kapper, de bakker of de slager gaat? Die beroepsgroepen stellen toch ook geen charter om mensen op hun verantwoordelijkheden te wijzen?" Weeghmans wil niet ontkennen dat er patiënten zijn die zich niet fatsoenlijk gedragen. "Maar het gaat echt om een minderheid. Moeten we daar onze tijd in stoppen?"

Daarbij gelooft de patiëntenvereniging niet dat deze uitzonderlijke gevallen zich door zo'n charter anders gaan gedragen. Dat erkent ook de Orde van Geneesheren, die nochtans wel enthousiast is over het initiatief. "Het mag niet bij dit document blijven. Dit moet het begin zijn van een veel grotere sensibiliseringscampagne."

Bij de Academie benadrukken ze dat het charter constructief bedoeld is. "Voor patiënten moet het een wake-upcall zijn, voor professionals een voorzet voor een groot maatschappelijk debat." Het is helemaal niet de bedoeling om dit charter te juridiseren, zegt Vansweevelt nog.

Minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) liet weten akte te nemen van het charter.