Gezond verstand of stockholmsyndroom? Ook na de versoepeling blijft men in Madrid mondmaskers dragen

Zaterdag schafte Spanje de algehele mondkapjesplicht op straat af, de beloning voor verbeterde coronacijfers en een alleszins vlot lopende vaccinatiecampagne. Het masker moet alleen nog in binnenruimten op en op plekken in de buitenlucht waar het niet mogelijk is om anderhalve meter afstand te houden.

Een mondkapjesjaar kwam zo ten einde. Al 330 dagen namen de Madrilenen het ding overal mee naartoe, het werd gedragen in bloedhitte en in vrieskou, op het plein en in het park. Dat dat nu niet meer hoeft, is reden voor een (coronaveilig) feestje, zou je denken. En even leek het daar ook op, met foto’s van jongeren die vrijdagnacht om één minuut na middernacht uitbundig hun mondkapjes de lucht inslingerden.

Maar het was schijn. Toen de zon opkwam, bleek Madrid nauwelijks een plicht nodig te hebben: een groot deel van zijn inwoners bleef stug het masker dragen.

Voorzorg

Drie dagen na de afschaffing is dat nog altijd het geval. Maandagochtend draagt in het centrum van de Spaanse hoofdstad ruim de helft van de Madrilenen een mondkapje, ook als er geen andere ziel in de buurt te bekennen is. Een van hen is Pablo Mingoaranz (65), die in een lege straat wandelt in de richting van het beroemde Pradomuseum en zijn hond Rocky (“een vuilnisbakje”) uitlaat. Pablo is volledig gevaccineerd, maar draagt zijn mondmasker toch, uit voorzorg. “De coronacrisis is nog niet voorbij, hé.”

Anderen hebben hun mondkapje onder hun kin hangen of in hun hand aan het elastiekje bungelen, om het op te doen in drukkere straten. Daar draagt bijna iedereen het masker, jong en oud, ook als de anderhalve meter afstand grotendeels te handhaven is. De meeste niet-dragers verraden zich bij het openen van hun zichtbare mond: het zijn toeristen.

“Het is ook een kwestie van respect tegenover andere voetgangers”, zegt Sol Latorre (44), die langs de lawaaiige Paseo del Prado flaneert. Verwacht van haar en haar dochter Noelia Polo (25) geen praatjes als ‘ik houd wel afstand, maar de ander niet’, of ‘die ene seconde te dichtbij is geen ramp’. Het coronavirus is verzwakt, maar blijft watervlug. Latorre: “Laten we ons verstand gebruiken.”

Herinnering

De hang aan het mondkapje deed het Spaanse dagblad El Mundo de vraag opwerpen of hier sprake is van een collectief stockholmsyndroom. Zijn Madrilenen gaan houden van hun muilkorf, met in het achterhoofd de herinnering aan hoe de eerste coronagolf ongemeen hard huishield in hun stad?

Zeker, de angst voor het virus is levend. Bijvoorbeeld bij Alejandro Cortés (28), die op een bankje in de zon – in zijn eentje, maar met mondmasker – vertelt over zijn vrees dat de regering de verplichting veel te vroeg heeft opgeheven. Of, iets verderop, bij de drie vrouwen die met veel misbaar opstaan uit hun terrasstoelen als een zwerver zonder kapje te dichtbij komt. “We willen geen covid!”

Daar komt bij dat het aantal besmettingen vergeleken met andere landen in de Europese Unie helemaal niet zo laag is. Per 100.000 inwoners raakten er de afgelopen twee weken 120 besmet. Alleen in buurland Portugal, dat anders dan Spanje wordt gekweld door de deltavariant, ligt dat aantal hoger. Ook het percentage positieve tests is relatief stevig.

Daarom raden verschillende landen het hun inwoners nog altijd af om naar Spanje te reizen. Ook dat is een reden tot zorg voor Spanje, waar de toerismesector in normale tijden 12 procent van de economie uitmaakt. Een nachtmerrie was het nieuws van een grote virusuitbraak op het eiland Mallorca. Sinds vorige week testten meer dan negenhonderd Spaanse jongeren op eindexamenreis er positief. Ruim vierhonderd van hen waren afkomstig uit de hoofdstad.

Klein offer

Het zijn beangstigende cijfers in een crisis die misschien voorbij lijkt, maar dat nog niet is. Het mondmasker is een klein offer om een laatste opleving te voorkomen, vinden Madrilenen als Leo Arocas (51), die in een zijstraat van het centrale Puerta del Sol wandelt. Naast hem loopt Yolanda Quesada (53), zonder mondkapje. “We zijn in de buitenlucht. Ik denk dat het wel kan.”

Arocas weet niet of zijn masker zin heeft – ook in Spanje bestaat daar twijfel over – maar hij is voorzichtiger dan zijn vrouw. Uit voorzorg kan het vast geen kwaad. “En ach, ik ben er inmiddels ook wel aan gewend.”

Dat geldt na 330 dagen niet voor iedereen. Lorena Mas (48) en Valeria Calabro (17) weten bij het verlaten van een supermarktje niet hoe snel ze hun mondkapje moeten afrukken. “Dit ding”, houdt Mas haar hand horizontaal voor haar voorhoofd, “zit me tot híér”.