Gezichtsherkenning op de snelweg stuit op technische en morele bezwaren

1. Om welke camera's gaat het?

Net voor Kerstmis heeft de regering het licht op groen gezet om een duizendtal camera's boven onze snelwegen te hangen. Het gaat om ANPR-camera's, die automatisch nummerplaten kunnen herkennen. De bedoeling is om geseinde voertuigen te traceren en zo criminelen of terroristen op te sporen en in te rekenen. Steden als Kortijk, Turnhout en Mechelen werken al jaren met zulke systemen.

Bij de aanbesteding van die nieuwe camera's vraagt de overheid nu dat ze ook in staat moeten zijn om gezichten te herkennen, zo schrijft Knack.

2. Zal ons gezicht in een databank komen elke keer we onder een camera rijden?

Voorlopig niet. "Dat het cameraschild aan gezichtsherkenning zal doen, is erg voorbarig", zegt Olivier Van Raemdonck, woordvoerder van minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA). "We hebben de aanbesteding zo ruim mogelijk geformuleerd. We doen een grote investering. En dan moeten we oog hebben voor de mogelijke evoluties die nog komen. Maar zo ver zijn we dus nog lang niet."

De camera's, waarvan een substantieel deel aan onze grenzen zullen hangen, gaan in de eerste plaats nummerplaten scannen. Ze werken met zogenaamde 'blacklists', zwarte lijsten met gezochte voortuigen. De nummerplaten blijven tot maximaal één maand in de databank staan. Meestal gebeurt er niets mee. Alleen als er een overeenkomst is met de zwarte lijst, schiet de politie in actie.

Mocht er ooit aan gezichtsherkenning gedaan worden, zou dat werken volgens hetzelfde principe. De gezichten van een beperkt aantal gezochte criminelen zouden dan vergeleken worden met wie langs de camera rijdt.

3. Een gezicht herkennen aan 120 kilometer per uur, kan zoiets wel?

Daar ligt nog een groot obstakel. Hoewel er de laatste jaren enorm veel vooruitgang is geboekt, blijft gezichtsherkenning een bijzonder ingewikkeld proces. Verschillende 'ankerpunten' van het gezicht worden vergeleken met een oorspronkelijke foto, maar daarvoor moet het beeld voldoende scherp zijn. Momenteel loopt er op de luchthaven van Zaventem een proefproject waarbij vaste camera's de gezichten van de passagiers scannen.

Dat lukt, op technisch vlak, vrij aardig. Maar voor een auto die aan 120 kilometer per uur voorbijsnelt, wordt het problematisch. "Het beeld wordt dan snel wazig door de bewegingssnelheid", legt Tinne Tuytelaars uit, professor digitale beeldvorming aan de KU Leuven. "Zeker wanneer het donker is en de sluitertijd bij de foto's langer wordt." Tuytelaars ziet nog andere hindernissen. De foto's zijn onbruikbaar als de voorruit het licht te veel weerspiegelt, wanneer een grote vrachtwagen net voor de auto het zicht belemmert of simpelweg wanneer het donker wordt en het gezicht van de bestuurder of passagier nauwelijks zichtbaar is. "Voor onze snelwegen is het op dit moment onmogelijk een waterdicht systeem te installeren", besluit ze.

En dan is er nog ander niet onbelangrijk praktisch probleem. De meeste camera's zullen foto's nemen van de achterkant van de voertuigen. Daar hangt immers de officiële nummerplaat. En vanuit dat standpunt is het al helemaal onmogelijk om een gezicht op de foto te krijgen. Al kan de overheid de camera's nog hangen hoe ze wil. Ook in de steden die al een cameraschild hebben worden niet alle foto's langs achter genomen.

4. En wat met de privacy?

Ook daar is het laatste woord nog lang niet gezegd. "Zo'n algemeen cameraschild met gezichtsherkenning is simpelweg onwettelijk op dit ogenblik", zegt Willem Debeuckelaere, voorzitter van de Privacycommissie. Dat er in Zaventem controles worden uitgevoerd, is toe te staan, vindt hij. "Daar gaat het om een heel specifieke plaats met een heel specifieke dreiging. Maar om op zo'n grote schaal aan gezichtsherkenning te gaan doen, is een heel ander paar mouwen. Dit kan wat mij betreft enkel bij een concreet gerechtelijk onderzoek, waar Justitie het laatste woord heeft en niet een minister of de burgemeester."

Voor Debeuckelaere moet er snel een parlementair debat gevoerd worden. "Als er in het lastenboek staat dat die camera's gezichten moeten herkennen, dan wordt dat ook vroeg of laat in gebruik genomen. Wat technisch mogelijk is, wordt ook gebruikt. Daar moeten we onszelf niets in wijsmaken. Daarom is het belangrijk om niet te experimenteren, maar klare en duidelijke afspraken te maken. Of te verbieden wat moet."