Geweld in Mozambique escaleert snel: ook kinderen van 12 jaar onthoofd door jihadisten

Het terroristisch geweld in het noorden van Mozambique wordt steeds wreder en dreigt over te slaan naar de naburige regio’s. Bijna eenderde van de bevolking (670.000 inwoners) is al gevlucht voor geweld, plundering en gruwelijke moordpartijen. Burgers worden met machetes onthoofd en doormidden gehakt. Zelfs kinderen jonger dan twaalf jaar zijn onthoofd door jihadisten.

Een moeder zag haar twaalfjarige zoon vermoord worden vanuit de schuilplaats waar ze met haar andere kinderen zat, zo blijkt uit ooggetuigenverslagen die hulporganisatie Save the Children dinsdag naar buiten heeft gebracht. “De aanvallen op kinderen zijn ziekmakend. Onze hulpverleners waren in tranen door de verhalen over de ongekende wreedheden die moeders in opvangkampen vertelden”, zo zei Chance Briggs, landendirecteur van Save the Children.

De terreurgroep Ahlu Sunnah Wa-Jama (ASWJ), lokaal bekend onder de naam al-Shabaab (De Jeugd) naar de bekende terreurgroep in Somalië, maakt zich sinds 2017 schuldig aan ongekende wreedheden in de grondstofrijke noordelijke provincie Cabo Delgado. De groep zegt trouw gezworen te hebben aan Islamitische Staat (IS), maar een duidelijke structuur en leider ontbreken. In november werden nog vijftig burgers onthoofd op een voetbalveld. Dat was slechts een van de ruim 360 wrede aanslagen die ASWJ alleen al afgelopen jaar pleegde op dorpen, scholen, klinieken en politieposten. Begin dit jaar moesten vijfhonderd van de drieduizend werknemers van het Franse olieconcern Total worden geëvacueerd vanwege de toenemende geweldsdreiging.

Gasvelden

Voor de kust van Cabo Delgado exploiteren Total en Exxonmobil nieuwe gasvelden, als onderdeel van een mega-investeringsproject ter waarde van 50 miljard dollar (42 miljard euro). Vermoed wordt dat deze recent ontdekte gasvelden voeding geven aan de terreurgroep, die vooral straatarme jongeren rekruteert die zich gemarginaliseerd en vergeten voelen, en bang zijn dat zij niets zullen terugzien van de gasbaten. Om die reden wordt gevreesd dat de terreur ook overslaat naar de buurregio’s Nampula en Niassa, waar dezelfde armoede en dezelfde sociale problematiek heersen. Het is de vraag of de jihadisten daadwerkelijk een kalifaat in de met succes ontvolkte provincie willen stichten, of dat de economische motieven zwaarder wegen.

De veiligheidssituatie in Cabo Delgado wordt met de dag erger en daarmee ook de humanitaire ramp, zo waarschuwen hulporganisaties. Sinds 2017 zijn al zeker 2.600 doden gevallen, van wie de helft burgers waren. Ook vrouwen en kinderen worden niet gespaard, zo bleek al eerder uit rapporten van Human Rights Watch en Amnesty International. Inmiddels zijn 670.000 inwoners op de vlucht geslagen, een verzevenvoudiging ten opzichte van vorig jaar. Velen zijn dwars door de jungle en met bootjes gevlucht naar de stad Pemba of naar de buurregio’s Nampula en Niassa, waar ze onderdak vinden bij familie en kennissen of in opvangkampen. Hulporganisaties als het Rode Kruis en UNHCR kunnen de grote aantallen ontheemden nauwelijks aan en waarschuwen dat zeker 1 miljoen mensen in het noorden van Mozambique met honger worden bedreigd.

Buitenlandse huurlingen

Amnesty waarschuwde begin deze maand ook al voor de ongekende geweldsspiraal in de noordelijke provincie waarbij ook het leger en buitenlandse huurlingen buitensporig geweld gebruiken tegen de bevolking, die op haar beurt weer gewapende zelfverdedigingsgroepen opricht. Nadat de Russische Wagnergroep, een omstreden huurlingenleger dat gelieerd is aan het Kremlin, zich terugtrok uit het wespennest in Mozambique, worden nu Zuid-Afrikaanse huurlingen ingezet van het private bedrijf Dyck Advisory Group (DAG). Volgens Amnesty zouden deze huurlingen vanuit helikopters op burgers hebben geschoten en handgranaten boven dorpen, scholen en ziekenhuizen hebben laten vallen.

“Alle partijen maken zich schuldig aan oorlogsmisdaden”, zo zei Amnesty-chef Deprose Muchena in een verklaring. Ook wandaden door het leger zijn vastgesteld. Zo blijkt uit videobeelden dat veiligheidstroepen in september een naakte vrouw met een stok hebben geslagen, haar daarna 36 keer hebben beschoten en dood hebben achtergelaten op de snelweg. Beveiligingsbedrijf DAG heeft in een reactie op het Amnesty-rapport tegen persbureau Reuters gezegd de wandaden door zijn huurlingen te onderzoeken.

Na herhaaldelijke bedreigingen van de gasconcessies van Total heeft president Filipe Nyusi in januari de legertop vervangen. Ook zou hij volgens lokale media amnestie hebben beloofd aan rebellen die hun wapens inleveren. De Verenigde Staten hebben maandag bevestigd Mozambique te hulp te schieten in de strijd tegen de geweldplegers en gaan gedurende twee maanden militairen trainen.