Gent, waar langdurig daklozen straks een woning krijgen

In de Hogeweg in Sint-Amandsberg worden elf nieuwe sociale woningen gebouwd voor langdurig daklozen. ‘Maar er moet ook nagedacht worden over hefbomen om de gehele armoedeproblematiek aan te pakken’, klinkt het.

De oude volkse Bernadettewijk in het noorden van Gent, vlak bij het havengebied, ligt er op vrijdagochtend wat troosteloos bij. De meeste huizen werden er gedeeltelijk ontmanteld want de sloopwerken van de wijk liggen al even stil. De ramen en deuren van de huisjes zijn weggehaald, vermoedelijk om krakers te ontmoedigen. De koude wind blaast er genadeloos doorheen. De straatjes zijn desolaat en wat van de wijk overblijft geeft een intriest gevoel, behalve de graffiti die overal werd aangebracht.

Enkele jonge gasten sluipen plots – voordat ze schichtig heen en weer kijken – naar de achterkant van een pand, tussen hekken, het bouwafval en allerlei rommel door richting een opbergruimte en vervallen koterijen. Zouden ze daar toch nog een warm plekje gevonden hebben in niemandsland?

Robuuste woningen

Het contrast met het terrein, op een kleine 400 meter stappen via een wandelpad, kan niet groter zijn. Want langs de Bernadettestraat zijn er nieuwe mooi ogende sociale woningen gebouwd, en zijn er andere in opbouw. Ook op een grote vlakte aan de Hogeweg. Daar kondigt een banner nieuwe woningen aan. ‘Bouw van elf robuuste woningen’, staat er. Een oranje kraan staat eenzaam op het terrein, maar in 2024 wordt dit de woonplaats van langdurig daklozen, én een begeleider. Die als aanspreekpunt overdag op het terrein verblijft.

De bedoeling is dat de woningen een nieuwe en stevige houvast geven aan mensen met een verleden van dakloosheid, al dan niet met psychische problemen of verslavingen. De bewoners zullen er een nieuw leven kunnen starten met medische, sociale en psychologische begeleiding. Dat is noodzakelijk, want in Gent leven volgens de laatste telling anderhalf jaar geleden zo’n 1.800 daklozen, van wie er 700 langdurig op straat vertoeven. Een ex-dakloze uit het Gentse is alvast enthousiast over het project. “Toch moeten we ook niet naïef zijn. Er zijn veel daklozen die liever met rust gelaten worden, zeker als ze een drugsproblematiek hebben. Zij verblijven soms liever op straat omdat ze daar een soort van veiligheidsgevoel hebben.”

Volgens Pascal Debruyne (onderzoeker en docent aan de Odisee Hogeschool) is het daarom belangrijk dat het project op maat is van de daklozen zelf. Gent, zo zegt hij, heeft al verschillende goede projecten voor dak- en thuisloze mensen. Denk maar aan de housing first- en housing led-projecten zoals instapwonen of postmobiel wonen, en het project Leegstand in samenwerking met CAW Oost-Vlaanderen. Toch heeft de expert dus ook enkele bezorgdheden. “De elf woningen die er gaan komen, lijken me zeker een stap in de juiste richting, maar wel als er niet aan de autonomie van daklozen wordt geraakt, want dan haken mensen af.” Dat maakt ook de ex-dakloze man duidelijk. “Er mag niet te veel druk op die mensen gelegd worden, want dan gaat het mis.”

Menselijke waardigheid

Debruyne stelt het zelfs nog scherper. “Laat ons een kat een kat noemen. Deze doelgroepen liggen electoraal moeilijk en dus is er druk vanuit rechtse partijen. Daarom wil men zo graag cijfers halen en bewijzen dat men iets doet voor daklozen, waardoor de druk op die mensen soms verhoogd wordt. Daardoor worden de oorspronkelijke doelen soms niet bereikt, ten koste van daklozen. Het is belangrijk dat dit woonproject tegemoet komt aan de menselijke waardigheid.”

Rudy Coddens (Vooruit), Gents schepen van Armoedebestrijding, maakt zich sterk door te verduidelijken dat die druk er niet zal zijn voor de nieuwe inwoners. “Het is niet de bedoeling dat ze constant bij het handje genomen worden.” Volgens Coddens moeten deze mensen wel een wooncultuur aanleren. “Het is een vorm van de vermaatschappelijking van de zorg, maar dus wel op maat van de bewoners.”

De vraag blijft evenwel of ook dit project voldoende tegenmoetkomt aan de grote daklozenproblematiek in Gent. Coddens: “We doen lokaal uiteraard wat we kunnen. Maar we vragen toch ook extra inspanningen van de Vlaamse regering, die uiteindelijk instaat voor het Vlaams woonbeleid.” Ook Debruyne hamert op het belang van structurele oplossingen. “Er moet nagedacht worden over hefbomen om de gehele armoedeproblematiek aan te pakken. En die zitten overduidelijk ook bij de Vlaamse regering die de steden in de steek laat.”