Gemeenten lonken naar deelfietsen

“Als wij inwoners van Hamme uit de auto willen krijgen, dan moeten ze op een gemakkelijke manier in de treinstations van Sint-Niklaas of Dendermonde geraken”, zegt schepen van Mobiliteit in Hamme Koen Mettepenningen (CD&V). “Een deelsysteem met elektrische fietsen zou dan een interessante aanvulling kunnen zijn in ons mobiliteitsplan.”

Maar vooraleer een gemeente zoals Hamme, met net geen 25.000 inwoners, zo’n investering doet, moet het zeker zijn dat het deelsysteem ook gebruikt zal worden. En welke oplossingen zouden voor Hamme interessant kunnen zijn? “Het zou interessant zijn mocht ik ’s ochtends vanuit Hamme naar Dendermonde kunnen fietsen en daar de fiets achterlaten. En wanneer ik ’s avonds een collega heb die me meeneemt met de wagen, zodat ik me geen zorgen meer moet maken om die fiets”, zegt Mettepenningen.

Dat klinkt op het eerste gezicht als een logische oplossing, maar brengt ook nieuwe problemen met zich mee. Ten eerste moeten gemeentes onderling afspraken maken zoals: met welke deelfietsbedrijven werken we samen? Daarnaast zijn er de logistieke uitdagingen. Een fiets die in Dendermonde wordt achtergelaten, komt niet vanzelf terug naar Hamme. En wie gaat die herverdelingskosten betalen? En hoe zorg je ervoor dat deelfietsen, die niet in een fietsenstalling moet achterlaten worden, niet voor een overlast zorgen?

De gemeente aan de monding van de Durme is niet de enige gemeente die met dat soort vragen zit. “Wij zien dat de wenselijkheid van deelfietsen in gemeenten stijgt”, zegt Nathalie Debast van de Vereniging van Vlaamse steden en gemeenten (VVSG). Precieze cijfers zijn er niet. “Steeds meer gemeenten zetten in op een duurzamer beleid, en die deelfiets kan daar deel van uitmaken.”

Eilandje

Naast de logistieke uitdagingen en de vraag of zo’n systeem rendabel kan zijn, is ook de wildgroei van deelsystemen een vrees bij gemeenten. In steden als Antwerpen en Brussel kunnen verschillende soorten deelbedrijven naast elkaar bestaan omdat ze elk een specifiek publiek dienen. Neem je in Antwerpen een Vélo die je in gelijk welk Vélo-station kan terugzetten, kies je voor een Blue Bike die je 24 uur kan bijhouden, maar die terug naar dezelfde fietsenstalling moet, of ga je voor een Mobit-fiets die je in bepaalde zones kan achterlaten? “Die luxe heb je als gemeente niet”, zegt Mettepenningen. “Je moet afspraken maken met buurgemeenten of we moeten op Vlaams niveau een plan uitwerken.”

Ook fietsdeelbedrijven zijn vragende partij voor een plan dat gecoördineerd wordt op Vlaams niveau. “Het is leuk dat wij nu veel bestekaanvragen krijgen van gemeenten die overwegen om een fietsdeelsysteem te installeren in hun gemeente”, zegt Alexander De Bièvre van de Gentse start-up Mobit. “Maar mobiliteit stopt niet aan de grens. We moeten zien dat niet iedereen op zijn eigen eilandje wat deelfietsen zet.”

Dat plan is er in zekere zin al. Minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA) deelde Vlaanderen op in 15 vervoersregio’s waarin De Lijn, de verschillende gemeenten en mobiliteitsexperts vertegenwoordigd zijn om mobiliteit in al zijn gedaanten te bespreken en op elkaar af te stemmen. Daarnaast is er het Vlaams Fietsberaad, dat overheden helpt bij het opzetten en uitbouwen van hun fietsbeleid.

“Nieuwe technologie maakt veel mogelijk”, zegt Wout Baert van Fietsberaad, “maar vooral deelsystemen die opgebouwd worden rond trein-, tram- en busstations bieden een grote meerwaarde. Ook free-floating lijkt steeds meer te evolueren naar een systeem waarbij gebruikers hun fiets toch naar (meerdere) vaste punten terugbrengen. Alleen op die manier kan de factuur van de herverdelingskosten beperkt worden.”