Gemeenten dreigen op te draaien voor ontbossing

Wie bos kapt, moet dat ergens anders compenseren. Ofwel in natura ofwel door een storting in het boscompensatiefonds, waarmee de Vlaamse overheid elders bos plant. Een ontwerp van een nieuw bosuitbreidingsdecreet wil die verantwoordelijkheid bij de lokale besturen leggen. Gemeenten die ontbossing toestaan, zouden zelf de compensatie moeten realiseren. “De Vlaamse regering schuift haar verantwoordelijkheid in de schoenen van de burgemeesters”, vindt Parlementslid Mieke Schauvliege (Groen). “Dit leidt tot een verdere versnippering van het bosbeleid.”

“De lokale besturen zijn het best geplaatst om de lokale situatie in te schatten, en kennen het terrein het beste”, klinkt het op het kabinet van Demir, dat benadrukt dat er nog geen definitieve beslissing is. “Zij hebben nu al een sterke sleutel in handen om ontbossingen te weigeren, niet elk bestuur benut die ten volle. Ze moeten ‘neen’ durven zeggen.”

De Vereniging voor Steden en Gemeenten (VVSG) ziet dat anders. “Het wetsontwerp wil bos beschermen via een omweg, door een goedkeuring voor ontbossing ‘lastig’ te maken. Maar dat lost de problemen niet op.” De VVSG vraagt onder meer dat het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) vaker een negatief advies zou geven. “Een ontbossing weiger je omdat bos beschermenswaard is. Momenteel gaat aan bijna alle vergunde aanvragen een positief advies van het ANB vooraf.”

Geeft het ANB te makkelijk positief advies? Woordvoerder Jeroen Denaeghel betwist dat. “In woon- en industriegebied voorziet de wet dat ontbossen kan mits compensatie. In zo’n geval is het niet verwonderlijk dat we positief adviseren. De jongste jaren geven we wel vaker een negatief advies wanneer het om waardevolle natuur gaat. Dat advies is echter niet bindend. In 2020 werd 44 keer een vergunning toegekend tegen het ANB-advies is.”

Vogelvrij bos

Daar ligt het kalf volgens Schauvliege gebonden. “De Vlaamse regering moet bos beter beschermen. Het ANB moet met verstrengde richtlijnen komen om te bepalen wanneer ontbossing kan. Het zou ook meer beslissingsmacht moeten krijgen, want voor lokale besturen is weigeren soms lastig. Tot slot moeten waardevolle bossen juridisch beschermd worden.”

“We onderzoeken die bescherming in het kader van de bouwshift”, zegt Andy Pieters, woordvoerder van Zuhal Demir. “Een taskforce bereidt nog adviezen voor.” Van de ongeveer 150.000 hectare bos in Vlaanderen is circa 40.000 hectare zonevreemd. “Zo’n 12.000 hectare is erg waardevol, vaak oud bos, met bijzondere dier- en plantensoorten”, zegt bosecoloog Bart Muys (KU Leuven). “Dat bos is nu vogelvrij. De ecologische waarde krijg je met compensatie niet of pas na honderden jaren terug.”

Op een boscongres licht minister Demir vandaag de stand van zaken van haar bosuitbreidingsplannen toe. Tegen 2024 moet er 4.000 hectare bos bij komen. Daarvoor is er volgens Demir al 1.000 hectare gevonden. 282 hectare is effectief bebost. “We verwachten dat we het komende plantseizoen 400 à 500 hectare extra kunnen bebossen”, zegt Pieters.

“Het harde werk aan bebossing is een positieve trendbreuk”, zegt Bert De Somviele van BOS+. “Maar het blijft nog steeds te makkelijk om te ontbossen.” In 2020 ging het om 280 hectare, blijkt uit cijfers die Schauvliege opvroeg. “Het is vaak niet eenvoudig om gronden te vinden om de nodige compensaties te realiseren”, weet De Somviele.

Dat is net het probleem waar ook gemeenten tegenaan lopen, merkt de VVSG op. De vergoeding die de overheid voorziet, 5,6 euro per vierkante meter, volstaat bovendien niet. “Op veel plaatsen is dat ontoereikend om de grond te kopen. Daar komen dan nog extra kosten en de administratieve last bij”, zegt woordvoerster Nathalie Debast. “De Vlaamse overheid schuift een taak door waarin ze zelf niet slaagt.”