Geen cash? We schrijven het wel op, of we vergeten het

Metropolen bieden een groeiend deel van de wereldbevolking onderdak. Hoe houden de mensen het daar leefbaar? Correspondenten doen wekelijks verslag vanuit hun eigen megastad. Deze week: Ingrid Woudwijk in Turkije.

Na meer dan tweeënhalf jaar in Istanbul is er één ding waar ik maar niet aan kan wennen: dat er zoveel plekken zijn waar je niet kunt pinnen. Al in de eerste maand dat ik hier woonde, was dat een probleem. Onderweg naar mijn werk wilde ik börek halen. Terwijl de bakker de börekrol al in stukken hakte, kwam ik erachter dat er geen pinapparaat was.

Aan de bakker probeerde ik uit te leggen dat ik geen contant geld had en dus mijn bestelling moest annuleren. Zo werkt dat meestal, dacht ik, als je niet kunt betalen, heb je pech. Mijn lekkere lunch had ik al uit mijn hoofd gezet.

Ik sprak op dat moment zo’n drie woorden Turks, dus die uitleg kwam vooral neer op het laten zien van mijn lege portemonnee. Maar de bakker ging niet akkoord, hij begon te gebaren en te wijzen naar buiten, terwijl ik hem probeerde te overtuigen dat ik geen tijd had helemaal naar een pinautomaat te lopen.

Uiteindelijk bracht een jongetje redding. Hij nam me mee naar de supermarkt verderop in de straat waar ik kon pinnen. Het pinbonnetje bracht ik keurig terug naar de börekzaak. Opnieuw onbegrip. Hoewel ik er niks van verstond, kreeg ik wel het idee dat ze het overdreven vonden dat ik zo graag wilde bewijzen dat ik echt had betaald.

De taal spreek ik inmiddels een stuk beter, maar het is me nog steeds niet gelukt een voorraadje lira’s op zak te hebben voor situaties als deze. Gelukkig is, ondanks de trieste economische situatie in Turkije, het vertrouwen van de gemiddelde Turkse ondernemer in zijn klanten nog altijd groot. Zeker bij mijn vaste adresjes koop ik regelmatig iets op de pof.

Favoriet is de tostimaker die tot diep in de nacht open is. Als het geld aan het einde van de avond op is, is het nooit een probleem. Toen ik een keer mijn schuld – nog geen 2 euro voor een tosti met kaas en een half pak salami voor de straathond – wilde afbetalen, had de verkoper geen idee waar ik het over had, niemand had iets opgeschreven de vorige avond.

Handig, maar je wordt er ook makkelijk van. Op een gegeven moment had ik een rekening bij de groenteboer, de bakker én de supermarkt.

Grootste wanbetaler ben ik bij de bakkerij tegenover mijn huis. Vanuit mijn raam kan ik zien wanneer de simit - een Turks sesambroodje - vers uit de oven komt. Ruik ik een zoetige geur, dan weet ik dat er weer açma - soort briochebroodje - gebakken wordt. Vooral fantastisch is dat ze 24/7 open zijn, minpuntje is dat je er niet kunt pinnen.

Ik kom er inmiddels zo vaak dat ik ook vrolijk een bestelling doe als ik weet dat ik geen muntgeld heb, dus elke keer dat ik er kom, moet ik even nadenken of ik niet nog een openstaande rekening heb, want zij houden dat niet bij.

Omgekeerd hoef ik maar een seconde in mijn portemonnee te graaien of ze roepen al dat ik later ook wel kan betalen. En mijn voorstellen om het wisselgeld te laten zitten, daar willen ze al helemaal niks van weten, net als van mijn excuses. “Geen probleem, je bent toch onze vriend, en kom de volgende keer ook theedrinken!”