Gaststad WK voetbal sleurt naziverleden met zich mee

Neurenberg vreest komst van Engelse voetbalhooligans

Waar Adolf Hitler en het naziregime vroeger hun massaopkomsten organiseerden, zullen de Engelsen volgend jaar moeten voetballen. De stad Neurenberg vreest dat de zaken uit de hand kunnen lopen omdat voetbalfans van over het Kanaal te pas en te onpas naar 'vroeger' zullen verwijzen. Maar de stad neemt haar voorzorgen en gaat alle bezoekers grondig informeren en niets proberen te verbergen.

Brussel / Neurenberg

Eigen berichtgeving

Frank Schlömer

Als fans van het Engelse voetbalteam volgend jaar in de Zuid-Duitse stad Neurenberg uit de trein stappen, zal hen iets merkwaardigs overkomen. Liefst 23 informatiekiosken zullen hen in het Engels uitleggen dat de stad in een niet al te lang verleden een hoogburcht van het nazisme is geweest. De meesten zullen dat wel weten, maar de Duitse organisatoren van het wereldkampioenschap voetbal willen er alles aan doen om te beletten dat de Engelse supporters 'verkeerde gedachten' over het WK-gastland gaan krijgen.

De trainer van de Engelse nationale ploeg, Sven-Göran Eriksson, ziet de bui al hangen en heeft de fans van zijn ploeg al opgeroepen in Duitsland hun manieren te houden en vooral geen anti-Duitse liederen te zingen, iets waar ze zo tuk op zijn. Toen ze eerder deze maand in Leipzig tegen Duitsland speelden, hebben ze al een voorproefje gegeven. Overal weerklonken in het Duits gebrulde bevelen, ging de rechterarm de hoogte in en werd er gezongen. Een van de favoriete liederen bij de Britse fans is 'Ten German Bombers', wat 'tien Duitse aanvallers in het voetbal' kan betekenen, maar in dit geval natuurlijk zeer duidelijk naar 'tien Duitse bommenwerpers' in de luchtslag rond Engeland verwijst.

Het is een beetje pech voor Duitsland dat de Engelsen uitgerekend in Neurenberg moeten spelen, samen met de hoofdstad Berlijn is de stad in Beieren namelijk bij uitstek een symbool van de naziperiode. In die stad hield Hitler met veel militair gedoe talrijke speeches en organiseerde hij de partijdagen van de nazipartij NSDAP. Dat gebeurde op de terreinen van een groot stadion dat ook nu nog bestaat in de stad. Het is dus een ware uitnodiging voor voetbalfans om lucht te geven aan hun anti-Duitse gevoelens op het WK.

Het voetbalstadion waar Engeland op 15 juni tegen Trinidad&Tobago moet spelen ligt midden in het voormalige grote nazicomplex waar de stoottroepen sinds 1933 in paradepas en met fakkels aantraden. De Engelse fans zullen zeer zeker over de twee kilometer lange Grosse Strasse wandelen waar Adolf Hitler meer dan honderdduizend jongeren liet opmarcheren die hun trouw aan de Führer uitschreeuwden. Die straat was destijds zo breed dat Amerikaanse oorlogsvliegtuigen daar met gemak konden landen. Het stadion waar de Engelse zullen spelen staat exact op de plek die vroeger gebruikt werd als oefenterrein voor wie met afweergranaten vijandige tanks tegemoet moest.

Neurenberg is ook de stad van de gelijknamige wetten, die de joden alle rechten ontnamen en de weg naar de holocaust voorbereidden. Het lijdt geen twijfel dat de Engelsen dat allemaal zullen weten en dat is wat de stad Neurenberg eigenlijk zelfs wil.

Burgemeester Ulrich Maly (41) zegt dat het niet opgaat dingen te verzwijgen of de geschiedenis een beetje naar de hand te zetten. Maly is veel te jong om zelf een oorlogsverleden te kunnen hebben, maar hij zegt dat zijn stad dat nu eenmaal wel heeft. "Wij moeten geen naziverleden cultiveren, de stad Neurenberg heeft dat al. We moeten daar alleen op een verantwoorde wijze mee omgaan." Daarmee wil hij vooral niet doen wat andere Duitse steden wel graag doen, namelijk hun geschiedenis onder het tapijt vegen.

Niets uit de Hitlerperiode zal de stad ontkennen of mooier voorstellen, maar ze zal ook de nadruk leggen op haar andere troeven en die gaan terug tot in een ver verleden. Neurenberg is een middeleeuwse stad met belangrijke architectuur, het is de thuishaven van Albrecht Dürer, de stad waar de kerstmarkt niet alleen werd uitgevonden maar waar elk jaar ook nog een van de grootste ter wereld plaatsheeft, de stad die altijd een centrum van speelgoed is geweest en waar in 1395 de peperkoek voor het eerst werd gebakken. En het is ten slotte ook de stad waar de kopstukken van het naziregime wegens misdaden tegen de menselijkheid werden veroordeeld.

Maar niet iedereen is pessimistisch over de naar schatting honderdduizend Engelsen die naar het WK voetbal zullen afzakken. Peter Murrmann, die de opdracht heeft de stad op de komst van de Engelsen voor te bereiden, zegt: "Als ze de anti-Duitse stereotypes overstijgen, zich sportief gedragen en wij hen goed opvangen, zal in een paar dagen meer gebeurd zijn voor de Engels-Duitse relaties dan regeringen in tien jaar diplomatie hebben verwezenlijkt."