Gasprijs piekt kortstondig na dichtdraaien gaskraan door Moskou, EU bijeen voor noodberaad
De gasprijs in Europa is deze ochtend tijdelijk met 24 procent omhoog geschoten. Dat gebeurde nadat Gazprom had bevestigd de gaskraan naar Polen en Bulgarije te hebben dichtgedraaid. De EU kwam bijeen voor een noodberaad over wat Brussel ‘chantage’ noemt.
De tijdelijke prijsstijging werd vooral veroorzaakt door zenuwen bij de gasinkopers, en niet zozeer door een acuut tekort aan gas. Na een piek van 125 euro per megawattuur bij aanvang van de handel zakte de prijs alweer naar 106 euro. Dat is 15 euro meer dan gisteren voordat Rusland de gaskraan dichtdraaide.
Rusland stopte de gaslevering naar eigen zeggen omdat Polen en Bulgarije niet in roebels wilden betalen, zoals president Vladimir Poetin heeft geëist. Volgens het Russische gasbedrijf Gazprom hebben Polen en Bulgarije sinds begin van de maand hun rekeningen niet meer betaald.
De internationale gemeenschap interpreteert het Russische besluit als vergeldingsmaatregel. Poetin zou zijn sterkste economische wapen hebben ingezet in reactie op de aankondiging van veertig westerse landen de bewapening van Oekraïne op te voeren. Ook de krijgszuchtige taal van met name de Verenigde Staten zou Poetin in het verkeerde keelgat zijn geschoten. De Amerikaanse minister van Defensie Lloyd Austen zei maandag na zijn bezoek aan Kyiv het Russische leger zo ver te willen verzwakken dat het nooit meer militaire invasies zoals in Oekraïne kon beginnen.
Gazprom: geen leveringen totdat landen in roebels betalen
Gazprom liet weten dat de stopzetting geldt totdat Polen en Bulgarije hun gas in roebels gaan betalen. De Poolse premier Mateusz Morawiecky reageerde laconiek. Hij zei dat zijn land zich jaren had voorbereid op dit moment. De voorraden zijn volgens Morawiecky groot genoeg om de Poolse klanten van gas te voorzien. Bijna de helft van alle gas in Polen komt uit Rusland, maar gas is in Polen niet zo belangrijk als in andere landen. Het is goed voor 9 procent van de hele energievoorziening, die vooral draait op de eigen steenkool.
Ook de Bulgaarse regering toonde zich vol vertrouwen. De Bulgaarse minister van Energiezaken, Alexander Nikolov, zei dat zijn land eveneens voldoende voorraden heeft en niet van plan is te zwichten voor Russische dwang: “Bulgarije zal niet onderhandelen onder druk. Het is duidelijk dat gas hier wordt gebruikt als een politiek en economisch wapen.”
Gevolgen voor landen elders in Europa
De gasafsluiting kan gevolgen hebben voor andere landen in Europa. Door de pijpleidingen naar Polen en Bulgarije vloeit ook gas naar andere landen, onder meer Duitsland. Die leveringen gaan vooralsnog normaal door, maar Rusland waarschuwt dat dat verandert zodra blijkt dat de twee landen toch gas voor eigen gebruik aftappen. Als dat gebeurt, zal de levering aan derde landen evenredig worden verminderd, aldus Gazprom.
Persbureau Reuters meldt dat metingen uitwijzen dat deze ochtend plotseling veel gas van Duitsland naar Polen stroomt. Duitsland krijgt een belangrijk deel van zijn gas via Nord Stream, een rechtstreekse pijpleiding met Rusland via de Oostzee.
De voorzitter van de Europese commissie, Ursula von der Leyen, sprak van een “ongerechtvaardigde en onacceptabele” actie van Rusland, dat nu “gas gebruikt als instrument van chantage”. Zij benadrukte dat 27 Europese landen noodplannen klaar hebben voor het geval van dit soort Russische acties: “We brengen nu ons gecoördineerde EU antwoord in kaart.” Onderdeel van de Europese reactie zijn pogingen om elders gas te kopen: “We werken ook samen met internationale partners om ons van alternatieve (gas-)stromen te verzekeren.”
