Gary Kasparov, een schaakkoning zonder kroon

Van onze medewerker

Wouter Janssens

Nadat hij in november 2000 in een lijf-aan-lijfgevecht zijn officieuze wereldtitel verloor aan Vladimir Kramnik, verklaarde Kasparov dat de wereld pas na Linares, het tweede toptoernooi van 2001, kon zien wie nu eigenlijk de sterkste was. Zowel in Wijk-aan-Zee in januari als vorig weekend in Linares nestelde de ex-wereldkampioen zich op de eerste plaats. Kasparov heeft gelijk: hij is en blijft gewoon de beste, tot spijt van wie het benijdt. Gary Kasparov, een schaakkoning zonder kroon.

Dat de enige twee spelers die Kasparov in een gewoon toernooi enigszins kunnen bedreigen er in Linares niet bij waren, doet eigenlijk niets terzake. Je zou immers bijna denken dat Vladimir Kramnik, de officieuze wereldkampioen, en Viswanthan Anand, de officiële wereldkampioen, want over hen gaat het natuurlijk, Kasparov ontwijken als ze dat enigszins kunnen. Hun afwezigheid in Linares was een pure centenkwestie. Hoewel: als dit duo evenveel startgeld wil opstrijken als de numero uno, moeten ze dat maar hard maken door hun Nemesis in gewone toernooien voor te blijven.

Veel wereldkampioenen doen het wat rustiger aan wanneer ze hun titel verliezen, maar Kasparovs zegehonger lijkt niet te stillen. Frappant is zijn laatste rondeoverwinning in Linares op Alexander Grisjoek, de zeventienjarige Russische belofte die definitief bewees dat hij in toernooien van dit kaliber voortaan thuishoort. Met twee punten voorsprong was Kasparov toen al zeker van de eindzege, en eigenlijk had hij in die slotronde niets meer te winnen (behalve een nog overtuigender toernooioverwinning). Bijna ieder ander zou Grisjoek een remise gegund hebben. Maar Kasparov ging er nog eens goed voor zitten en bracht zijn jonge opponent een vernietigende nederlaag toe. Waar blijft die Kasparov in 's hemelsnaam de motivatie vandaan halen?

De eindstand is frappant: Kasparov op nummer één met een gigantische voorsprong op de anderen, die allemaal samen laatste (of zo u wilt tweede) eindigden met net niet de helft van de punten. Dat is vooral jammer voor Judit Polgar, die tot aan de achtste ronde niet alleen liet zien dat ze weer helemaal terug is, maar dat ze zelfs nog vooruitgang geboekt heeft. De sterkste schaakster ter wereld was de enige die in hun twee onderlinge confrontaties niet van Kasparov verloor, en hem zelfs twee keer het vuur aan de schenen legde. In de laatste drie ronden leed Judit echter twee 'ongelukkige' nederlagen.

Kirsan Iljoemzjinov, voorzitter van de wereldschaakbond Fide, liet andermaal van zich spreken door na zijn bezoek aan het toernooi van Linares een vreemde persconferentie te geven. Kirsan wil een Grand Prix opstarten met de sterkste toernooien ter wereld. Hij verhult nauwelijks dat het er hem in feite om te doen is de kas van Fide Commerce te spekken. Dat is een onlangs opgerichte organisatie die geleid wordt door een bepaald soort Russische zakenlieden en losstaat van de wereldschaakbond. Op de bewuste persconferentie verklaarde Iljoemzjinov dat hij met de toernooiorganisatoren van Linares tot een akkoord gekomen was. In januari had hij na een 'schandalig' bezoek aan het toernooi van Wijk-aan-Zee net hetzelfde gedaan.

Anderhalve maand geleden kwam er nauwelijks reactie uit Nederland. Maar dit keer vond iedereen dat het nu welletjes geweest was. In een gezamenlijk perscommuniqué distantieerden de organisatoren van de toptoernooien van Wijk-aan-Zee, Linares en Dortmund zich nadrukkelijk van de uitspraken van de president, en gingen in de tegenaanval met de aankondiging dat ze in de toekomst zullen samenwerken.

De eindstand: 1. Kasparov 7,5/10; 2. Polgar, Sjirov, Karpov, Grisjoek, Leko 4,5.

Wit: Polgar

Zwart: Kasparov 1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Le3 e6 7. f3 b5 8. Dd2 Pbd7 9. 0-0-0 Lb7 10. g4 Pb6 11. Df2 Pfd7 12. Ld3 Tc8 (Met de bedoeling om op c3 een kwaliteit te offeren en de witte koning te bestoken. Zover laat Judit het uiteraard niet komen.) 13. Pce2 Le7 14. h4 0-0 15. Kb1 Pa4 16. g5 Pdc5 17. Pg3 Dc7 18. Pb3 d5! (In deze tweesnijdende stelling zoeken beide partijen onverwijld de vijandelijke koning op, maar eerst probeert Kasparov in het centrum een nieuw front te openen.) 19. e5! Dxe5 20. Ld4 Dc7 21. f4 Pe4 22. Lxe4? (Beter is De3, omdat zwart dan niet veld d5 in handen krijgt. Na de tekstzet versnelt het zwarte offensief.) dxe4 23. The1 Ld6 24. Ph5 e5 25. c3!! f6! (exd4? 26. Dxd4 d6 27. Dxd6) 26. gxf6 exd4 27. Pxd4! (Judit blijft met een stuk minder niet bij de pakken zitten en trekt resoluut in de tegenaanval. Kasparovs volgende zet is fout, want het geeft Judit de kans haar eigen aanval nieuw leven in te blazen. Enkele uren na de partij stelde Kasparov La3! voor, wat inderdaad beslissend lijkt, bijvoorbeeld: 28. Tg1 g6 29. f5 Lxb2 30. fxg6 Pxc3+ 31. Kxb2 Pxd1+ 32. Txd1 Dc3+ 33. Kb1 hxg6 34. Dg1 Kh7 35. Pe6 Dc2+ en zwart staat op winst.) g6? 28. f5! gxh5 29. Pe6 Pxc3+ 30. bxc3 Dxc3 31. Txd6! Db4+ 32. Ka1 Dc3+ 33. Kb1 Db4+ 34. Ka1 Dc3+ 35. Kb1 en remise. Wit: Kasparov

Zwart: Sjirov 1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. 0-0 Pxe4 6. d4 b5 7. Lb3 d5 8. dxe5 Le6 9. Pbd2 Pc5 10. c3 d4 11. Pg5 Dxg5 12. Df3 0-0-0 13. Lxe6+ fxe6 14. Dxc6 Dxe5 15. b4 Dd5 16. Dxd5 exd5 17. bxc5 dxc3 18. Pb3 d4 19. La3 g6 20. Lb4 Lg7 21. a4 Kd7 22. axb5 axb5 23. Tfd1 Ke6 24. Tac1 The8 25. Kf1 Kf5 26. c6 g5 27. La5 Td6 28. Lb4 Tdd8 29. Td3 g4 30. Lc5 Ke4 31. Tcd1 h5 32. Pxd4 b4 33. Te3+ Kd5 34. Lxb4 Kc4 35. Lxc3 Txe3 36. fxe3 Tf8+ 37. Ke2 Kxc3 38. Pe6 en zwart geeft op.

KBSK-KGSRL II 3-5: Piceu-Abolianin 0,5-0,5; Venis-Van Laatum 0,5-0,5; Vandeberkmortel-van der Linden 0,5-0,5; Bertrem-Schalkx 0-1; Van de Driessche-De Bruycker 0,5-0,5; Verduyn-Tabak 0-1; Barzeele-Bezsilko 0,5-0,5; Van den Berghe-Van Leeuwen 0,5-0,5.

Fortis Leuven-Deurne 4,5-3,5: Akesson-Sadkowski 0,5-0,5; Van Beers-Weemaes 0,5-0,5; Claesen P.-Froeyman 1-0; Claesen J.-Tolk 1-0; Van Mechelen-Van Herck 0,5-0,5; Soetewey-Maes 1-0; Van Hul-Schuermans 0-1; Vermeulen-Knors 0-1.

Jean Jaurès Gent-Bosvoorde 4-4: Ikonnikov-Cekro 0,5-0,5; Peek-Geenen 0,5-0,5; Groffen-Callier 0,5-0,5; Krijgelmans-Van Uytven 0,5-0,5; Riemens-Lacroix 0-1; Tiggelman-Philippe 0,5-0,5; Vandersmissen-Silovy 1-0; Bekaert-Herpigny 0,5-0,5.

Anderlecht-Luik 3,5-4,5: Motwani-Foisor O. 0,5-0,5; Mohandessi-Foisor C. 0-1; Beeckmans-Vandevoort 0,5-0,5; Henris-Gulbas 0,5-0,5; Faybisch-Hautot 1-0; Aït Messaoud-Goossens 0-1; Tonoli J.-Fontaine 0,5-0,5; Draïdi-Dal Borgo 0,5-0,5.

CREB-Borgerhout 5-3: Van Houtte-De Haan 1-0; Luminet-Marcus 0,5-0,5; Duhayon-Bor 0,5-0,5; Blommaert-Baert 1-0; Spanoghe-Vedder 0,5-0,5; Winants-Haberkorn 1-0; Martyn-Conçalves 0,5-0,5; Rubinstein-Mollekens 0-1.

Eupen-Rochade 3-5: Kern-Winants 0-1; Renet-Kisjnjov 1-0; Friedirchs-Schneider 0-1; Kaid-Ahn 0,5-0,5; Thirion-Meessen 0-1; Schumacher-Coenen 0,5-0,5; Becker-Huesmann 0-1; Lamby-Plumanns 1-0.

KAOSK - KGSRL 4,5-3,5: Dgeboeadze-Van der Stricht 1-0; Dutreeuw-Lemmers 0,5-0,5; Welling-Goormachtigh 1-0; Van Schaardenburg-Meulders 0-1; Thoeng-Deleyn 1-0; Croonenborghs-Michiels 1-0; Ooms-Deman 1-0; Schrickx-Huyck 0-1. De stand: 1. Rochade 61 (11); 2. KGSRL 55 (8,5); 3. KAOSK 53,5 (10); 4. Luik 47,5 (5); 5. Eupen '47 45 (5,5); 6. KGSRL II 42,5 (6,5); 7. KBSK 42,5, Jean Jaurès 42,5 (5); 9.Borgerhout 41,5 (4,5); 10. Anderlecht 40 (4); 11. LVL Fortis 39 (3,5); 12. CREB 37 (3,5); 13. Deurne 35,5 (2,5); 14. Bosvoorde 33,5 (2,5).

Wit: Kg1, Da5, Tc1, Lg2, Pg5, pia4, f2, g3, h4.

Zwart: Kg8, Dh5, Tb2, Lc8, Lc5, pib6, d5, f7, g7, h7.

1. Txc5!! Dg4 2. Da7! en wit wint.

Vandiest (2001)

Wit: Kf1, Dh2, Lg6.

Zwart: Kg8, Dh6.

Een nieuwe eerste plaatsing voor De Morgen van Julien Vandiest. Het is een herleiding van een studie van Mann tot een maljoetka, dat wil zeggen met slechts vijf stukken op het bord. Wit aan zet speelt en wint. 1. Dxh6?? is natuurlijk pat.

Het is geleden van 1998 dat Kasparov nog een schaak-toernooi verloor