Economie
Fransen verzetten zich tegen Black Friday en ‘de uitverkoop van de planeet’
Het uit Amerika overgewaaide koopjesfestijn Black Friday is niet voor iedereen een feestdag. In Frankrijk gaan steeds meer stemmen op om de dag te verbieden.
Franse milieuactivisten hebben een distributiecentrum van de Amerikaanse webwinkelgigant Amazon in de buurt van Lyon geblokkeerd. De actievoerders demonstreren tegen Black Friday, de dag na Thanksgiving die in de Verenigde Staten en in toenemende mate in Europa het begin van het seizoen voor kerstaankopen markeert.
Volgens onder meer Extinction Rebellion en Youth for Climate, die zich onder de naam ‘Block Friday’ hebben verenigd, leidt Black Friday tot overconsumptie. Ook bij het Franse hoofdkantoor van Amazon nabij Parijs wordt gedemonstreerd, net als bij het chique warenhuis Galeries Lafayette in Rennes.
Niet alleen milieuactivisten hebben bedenkingen bij wat zij ‘la grande braderie de la planète’ noemen, ‘de uitverkoop van de planeet’. Ook in de politiek neemt het verzet tegen de massale kortingsacties en reclamecampagnes toe. Een aantal Franse parlementsleden wil dat het voor winkels verboden wordt te adverteren in het kader van Black Friday, volgens hen ‘een symbool van overconsumptie’. De Franse Kamer debatteert 9 december over het voorstel, dat uit de koker komt van de partijloze oud-milieuminister Delphine Batho.
Consumptierazernij
Ook Elisabeth Borne, de huidige minister van wat sinds het aantreden van president Macron Ecologische Transitie heet, liet zich op nieuwszender BFM kritisch uit over de gevolgen van Black Friday voor het milieu en het klimaat. “We kunnen niet aan de ene kant gasuitstoot verminderen en aan de andere kant oproepen tot een consumptierazernij”, zei de minister. Volgens Borne zijn de grote winnaars van ‘deze enorme commerciële operatie’ de ‘grote onlineplatforms, met alle problemen van dien: files, vervuiling en uitstoot van broeikasgassen’.
Die woorden vielen bij sommige winkeliers niet in goede aarde. “We moeten niet vergeten dat consumptie een van de motoren van de Franse economie is”, zei een woordvoerder van Alliance du Commerce, een belangenvereniging van grote winkelbedrijven. Geschat wordt dat het Black Friday-weekend in Frankrijk zo’n 6 miljard aan inkopen oplevert.
Er zijn ook ondernemers die zich achter de kritiek op Black Friday scharen. Zowat 700 winkels en merken verklaarden zich te onthouden van Black Friday-kortingen en -reclames, onder het motto ‘Make Friday Green Again’. En dan is er nog het initiatief Green Friday, ondersteund door de gemeente Parijs, dat winkeliers oproept 10 procent van hun inkomsten op Black Friday te doneren aan een milieuorganisatie, als tegenwicht aan wat men ‘kamikazeconsumptie’ noemt.
Hoewel de Franse kritiek op Black Friday vooral betrekking heeft op de schadelijke effecten van de aangewakkerde koopwoede op het milieu, past het ook in een traditie van verzet tegen de uitwassen van ongebreideld Amerikaans kapitalisme. Dat verzet richtte zich eerder onder meer tegen McDonald’s, bijvoorbeeld toen activistische boeren in 1999 een filiaal van de hamburgerketen vernielden. Afgelopen zomer voerde Frankrijk als eerste grote economie een zogenoemde GAFA-belasting in, bedoeld voor de Amerikaanse techgiganten Google, Apple, Facebook en Amazon.
