Minstens 806.000 betogers – 1,5 miljoen volgens vakbond CGT – kwamen in heel Frankrijk op straat. Tegen de pensioenhervorming van president Macron, maar ook tegen privatiseringen of vóór vrouwenrechten. ‘Macron denkt dat hij het volk kan negeren.’
Volgens Karim Brigui, die op Boulevard de Magenta in Parijs met een rode vakbondsvlag staat te zwaaien, is het heel simpel. “Als mijn vader in 1995 niet was gaan staken, had hij nu niet het pensioen gehad dat hem was beloofd. Als wij nu niet staken, gaat Macron ons uitkleden.”
Normaliter werkt Brigui bij de afdeling paspoortafgifte van de gemeente Parijs. Vandaag heeft hij het werk neergelegd, net als veertig collega’s, om mee te lopen in de grote protestmars tegen de pensioenhervorming. Hij is bepaald niet de enige. In heel Frankrijk waren meer 806.000 demonstranten op de been. “Het pensioenstelsel raakt iedereen”, zegt Brigui. “Deze brand krijgt Macron niet zomaar geblust.”
Frankrijk lag plat, zoals de stakers het graag uitdrukken, maar de gevolgen daarvan werden door de meeste Fransen laconiek geaccepteerd, als ware de staking een natuurverschijnsel. De Parijse stations waren donderdagochtend nagenoeg leeg, taferelen van boze forenzen bleven uit. Het centrum van de hoofdstad was rustig als op een autoloze zondag. Veel mensen waren thuisgebleven. Op de toegangswegen naar Parijs stond niet meer, maar minder file dan normaal.
Boulevard Magenta, normaliter een drukke verkeersader, was het startpunt voor een massale optocht door Parijs. De strijdliederen en de kretologie op de spandoeken (‘Macron, tête de con’) roepen herinneringen op aan de grote betogingen van de gele hesjes, een jaar geleden. De voorbereidingen die winkeliers langs de route troffen waren navenant, veel etalages waren dichtgetimmerd. Niet geheel ten onrechte, radicale relschoppers kwamen tegen de avond in confrontatie met de massaal opgeroepen oproerpolitie. De overgrote meerderheid van de betogers demonstreerde vreedzaam.
In tegenstelling tot het ongestructureerde volksverzet van de gele hesjes komt de ‘interprofessionele staking tegen de pensioenhervorming’ uit de koker van de vakbeweging. Van oudsher zijn de vakbonden in Frankrijk groot en relatief machtig, maar zij leken de afgelopen jaren aan invloed te hebben ingeboet. Dat de gele hesjes iedere inmenging van de vakbeweging maandenlang categorisch afwezen, was daarvan een veeg teken.
Nu het momentum van de gele hesjes voorbij is, pakken de vakbonden de handschoen weer op. Veel gilets jaunes sluiten zich op hun beurt bij het vakbondsprotest aan. Hun hesjes contrasteren met de rode vlaggen van de radicale vakbond CGT en de roze ballonnen van vakbondsunie Solidaires.
De gepensioneerde treinconducteur Roland Baille demonstreert niet alleen voor zijn eigen pensioen, maar ook voor dat van zijn kleinkinderen. “In de eerste jaren van mijn loopbaan verdiende ik bijna niets”, zegt Baille, een man met een rood vakbondsjack en een borstelsnor. “Als die jaren meetellen voor mijn pensioen, ga ik er zomaar 30 procent op achteruit. Dat is toch oneerlijk?” Het geld, dat is volgens Baille het probleem niet. “Toen die kathedraal in brand stond, hadden ze ook zo miljarden bij elkaar.”
Convergence des luttes
Hoewel de pensioenhervorming de aanleiding is, zijn de beweegredenen van de demonstranten haast net zo uiteenlopend als de kleuren van hun vlaggen. Zo kun je op deze pensioenbetoging ook spandoeken zien tegen de privatisering van vliegvelden, of tegen het verdwijnen van medische voorzieningen op het platteland. Convergence des luttes, heet het in klassiek Frans actiejargon. Het samengaan van verschillende sociale protesten.
Manon Pelissier en Bertill Lagoux, die tegen de ruit van een McDonalds zijn gaan zitten, trekken het nog breder. Ze protesteren niet tegen de pensioenhervorming – “wij zijn kunstenaars, we kunnen het sowieso wel schudden qua pensioen” – maar demonstreren voor vrouwenrechten. De twee jonge vrouwen zijn ‘natuurlijk solidair’ met de strijd tegen de hervorming van het pensioenstelsel. De ontwrichtingen in het openbaar vervoer nemen ze op de koop toe. “Dat overleven we wel, het doel heiligt de middelen”, zegt Lagoux.
Baille was er ook bij in 1995, toen een door de spoorwegvakbonden aangevoerd volksverzet een grote pensioenhervorming van de baan kreeg. Hij is er heilig van overtuigd dat het dit keer weer zo zal lopen. “Meneertje Macron, met zijn ieder-voor-zich-beleid, denkt dat hij het volk kan negeren. Hij vergeet dat het volk de economie draaiende houdt. Als wij de economie tot en met de feestdagen stilleggen, komt hij vanzelf tot inkeer.”
Premier Édouard Philippe zal naar verwachting halverwege volgende week het woord tot de Fransen richten over de pensioenhervorming, waarover nog altijd veel onduidelijkheid bestaat. Tot die tijd zal de staking vermoedelijk voortduren.
