Frans parlement beslist over omstreden wet die filmen van politie door burgers en pers verbiedt

Advocaat Arié Alimi windt er geen doekjes om. Artikel 24 van de ‘globale veiligheidswet’ waar de Franse Tweede Kamer deze week over debatteert, heeft volgens hem maar één doel: “Verhinderen dat gewelddadige agenten worden vervolgd.” “Zelfs in Israël of China mag je beelden van politieagenten verspreiden”, zegt Alimi, die als advocaat veel slachtoffers van politiegeweld heeft bijgestaan. “Frankrijk is bezig een voorsprong aan het nemen op de meest autocratische regeringen ter wereld.”

Lang zag het ernaar uit dat de Loi Sécurité Globale, de globale veiligheidswet, tamelijk onopgemerkt haar weg naar het Franse parlement zou vinden. Regeringspartij La République en Marche (LREM) wilde met het nogal technische wetsvoorstel een betere taakverdeling tussen de Franse politiediensten creëren, door meer bevoegdheden te geven aan de gemeentepolitie. Niet bepaald een wet die tot internationale ophef leidt.

Dat was echter buiten minister van Binnenlandse Zaken Gérald Darmanin gerekend. Op diens verzoek werd in oktober artikel 24 aan het wetsvoorstel toegevoegd: “Het verspreiden van beelden van politieagenten op de sociale media zal niet meer kunnen”, zei de minister op de radio. “Dat heb ik beloofd, en die belofte wordt nagekomen.”

Volgens Frédéric Lagache van politievakbond Alliance Police Nationale zijn agenten systematisch het doelwit van bedreigingen sinds de opkomst van de smartphone en de sociale media. “Als wij niet veilig zijn, hoe kan men dan verwachten dat wij de samenleving veilig houden?”

45.000 euro boete

Of het nu gaat om tv-zender France 2 of een burgerjournalist die live­streamt op Facebook, iedereen die herkenbare beelden van agenten verspreidt, hangt straks een celstraf van een jaar en een boete van 45.000 euro boven het hoofd. Alle beelden waarop politiemensen te zien zijn, moeten worden geblurd voor ze worden uitgezonden. Dat is althans wat Darmanin tegen het parlement zei. De daadwerkelijke tekst van het wetsvoorstel is een stuk genuanceerder. Het uitzenden van beelden van agenten in functie wordt strafbaar als die beelden ‘een inbreuk op de fysieke of mentale integriteit’ vormen. Sommige leden van LREM ergeren zich aan het feit dat Darmanin, de rechtsbuiten van het kabinet, voor zijn beurt heeft gesproken. Maar vooral het feit dat hij door president Macron niet is teruggefloten, is veelzeggend.

“Natuurlijk staat er niet letterlijk in de wet: het is verboden agenten te filmen. Dat zou in Europa simpelweg niet worden geaccepteerd”, zegt Pablo Aiquel, bestuurslid van journalistenvakbond SNJ-CGT. “Die passage over de ‘inbreuk op de integriteit’ is een excuus, een voorwendsel, om de wet erdoorheen te krijgen.”

Buitensporig hardhandig

De afgelopen jaren kwamen veel gevallen van politiegeweld aan het licht dankzij filmende omstanders. Bij demonstraties van de gele hesjes verloren tientallen demonstranten een oog of hand door de rookbommen en flitsgranaten van de politie. In meerdere rechtszaken fungeerden smartphonefilmpjes als bewijs dat niet de demonstrant maar een agent geweld had gebruikt.

Alimi vreest dat de politie de nieuwe wet op een preventieve manier gaat gebruiken. “Agenten mogen iemand die staat te filmen zonder pardon oppakken als ze hem verdenken van kwade bedoelingen. Als er geen bewijs wordt gevonden, word je vaak dezelfde dag vrijgelaten. Maar het kwaad is dan al geschied: in plaats van eventuele misstanden te filmen, heb je in een politiecel gezeten.”

“De regering wil niet dat onafhankelijke journalisten het beeld bepalen”, zegt Aiquel. “Men wil zelf de controle houden. Deze strijd gaat over wie de macht heeft over het audiovisuele narratief.”

“Macron speelt een dubbel spel. Hij praat constant over het belang van de vrije samenleving, maar zijn regering wil de persvrijheid niet écht accepteren. Als illiberale democratieën als Polen en Hongarije zien dat Macron dit soort wetten invoert, zullen ze zijn spoor ongetwijfeld volgen.”