Frankrijk-kenner Frederik Dhondt over protest tegen pensioenhervorming: ‘Regering verwacht geen juridische problemen’

Hoe is de tiende actiedag verlopen?

“De hinder blijft groot, burgers vinden manieren om het verzet levend te houden. Sommige mensen verdelen hun stakingsdagen zodat het financiële verlies draaglijk blijft. In het onderwijs ligt het stakingspercentage bijvoorbeeld relatief laag, maar het laat zich toch voelen. Er is de laatste tijd ook meer aandacht voor het geweld waarmee politieagenten tijdens de betogingen geconfronteerd worden. Dinsdag waren er 13.000 agenten op post, onder meer in Nantes en Rennes kwam het tot confrontaties.”

Minister van Binnenlandse Zaken Gérald Darmanin noemde een deel van de betogers ‘schurken die politieagenten willen doden’. Is dat geen olie op het vuur?

“Je kunt niet ontkennen dat zulke mensen er zijn. Vanuit extreemrechtse milieus infiltreren mensen betogingen en gebruiken geweld. Het gaat daarbij wel om een minderheid van de manifestanten. De beelden van de vele actievoerders en politieagenten vormen ook een scherp contrast met de president, die alleen in het Elysée zit. Je merkt dat het nu niet meer alleen over de pensioenhervormingen gaat. De betogingen draaien ook rond afstandelijk bestuur, repressie en een gebrek aan inspraak.”

De regering verwierp een bemiddelingsvoorstel van de vakbonden. Hoe waarschijnlijk is het dat beide partijen elkaar nog aan de onderhandelingstafel terugzien?

“De omstandigheden waarin je onderhandelt zijn bijzonder belangrijk. Voor de vakbonden moet de opschorting van de pensioenhervorming opnieuw op tafel liggen voor er een gesprek kan zijn, maar daar is de regering het niet mee eens. Die wil enkel over andere hervormingen op lange termijn onderhandelen.

“Het grondwettelijke hof moet nog over de zaak oordelen, maar premier Elisabeth Borne heeft geen hoogdringendheid ingeroepen. Daardoor moet de beslissing niet over acht dagen vallen, maar pas ten vroegste in de tweede week van de Belgische paasvakantie. De regering hoopt zo dat de acties wat zullen afzwakken, zeker omdat er in Frankrijk ook een schoolvakantie aankomt. Dat de overheid op de beslissing van het grondwettelijke hof wacht en geen bemiddelaar wil, toont aan dat ze niet gelooft dat de juridische legitimiteit van de hervorming het probleem is.”

Welke mogelijke uitwegen uit het conflict liggen nog open?

“In Frankrijk bestaat er een zogenaamd referendum op gedeeld initiatief. Als er handtekeningen zijn van een vijfde van de parlementsleden en een tiende van de kiezers kan er een referendum komen. Het is niet zo eenvoudig om dat rond te krijgen. De handtekeningen en de tekst over het referendum moeten binnen zijn bij het parlement voor de beslissing van de Conseil Constitutionnel valt en er mag nog geen wettekst bekrachtigd zijn. Het probleem is dat er dus weinig tijd is. Via een andere interpretatie van artikel 10 uit de grondwet zou er ook een nieuwe beraadslaging van het parlement mogelijk zijn, maar dan zou de president daar zelf om moeten vragen.”

Macron kan geen derde ambtstermijn krijgen, maar welke impact heeft zijn houding op de toekomst van zijn partij?

“Sommige mensen hebben graag een president die net als Charles de Gaulle flink doorduwt, maar zelfs De Gaulle zocht het contact met de kiezer op. De grote macht van de president is gebouwd op het feit dat hij verantwoordelijk is en een mandaat vraagt aan de bevolking. Op dat vlak is Macron afstandelijk, onder andere uit schrik voor een overwinning van het Rassemblement National. Wie hem opvolgt, zal rekening moeten houden met de verzuchtingen over die elitaire en afstandelijke houding als president. Daar ligt de electorale sleutel voor de toekomst.”