Frankrijk dreigt missie in Sahel terug te schroeven

Frankrijk wil dat Sahellanden zelf meer doen tegen Al Qaida en IS en voert de druk op de Sahel-top in Tsjaad op.

De Franse president Emmanuel Macron overweegt een deel van de 5.100 militairen uit de Westelijke Sahel terug te trekken. In de acht jaar dat de Franse troepen tegen jihadisten vechten in Mali en de grensgebieden met Niger en Burkina Faso, zijn al ruim vijftig soldaten gesneuveld en heeft de hele operatie miljarden gekost.

Macron zet zo druk op de tweedaagse top, die maandag begon in de hoofdstad van Tsjaad, NDjamena, waar de president van het gastland en de vier leiders van Mali, Burkina Faso, Niger en Mauritanië samenkomen. De Franse president woont de top online bij.

Nog vorig jaar breidde Frankrijk zijn militaire aanwezigheid in de Sahel uit met 600 manschappen. De strategie was begin 2020 om de strijd aan te gaan met jihadistische terreurgroepen in de drielandenregio Liptako-Gourma, tussen Mali, Burkina Faso en Niger. Ondanks de nodige militaire successen die Frankrijk het afgelopen jaar boekte tegen lokale terreurgroepen, die aan Al Qaida en Islamitische Staten voor de Grotere Sahara gelieerd zijn, zitten de Fransen in een vicieuze cirkel. Afgelopen jaar wisten ze gebied te heroveren op de jihadisten, en twee belangrijke militaire leiders van Al Qaida en IS te liquideren.

Maar de 5.000 man tellende troepenmacht van de G5 Sahel van de vijf Sahara-landen, waarmee Frankrijk samenwerkt, is weinig effectief door slechte bewapening, slechte training en onderbetaalde soldaten, waardoor het moreel laag is.

Frankrijk wil nu dat het mes aan twee kanten gaat snijden. Het militaire zwaartepunt van de strijd tegen de jihadisten moet komen te liggen bij lokale troepen, ondersteund door Frankrijk en de Europese Unie. De Franse commando’s, die onder de naam Barkhane opereren, moeten meer versterking krijgen uit Europese landen, meer dan nu het geval is met hier en daar wat militaire trainers.

Ervaren vechtjassen

De president van Tsjaad, Idriss Déby, pakte de handschoen meteen op en stuurde duizend extra soldaten naar de grens met Niger en Mali. Tsjaad is het enige Sahelland met een leger dat bestaat uit zeer ervaren vechtjassen die al menig veldslag wisten te winnen in de woestijn.

Tegelijkertijd ligt Parijs overhoop met gastland Mali, vanwaaruit Barkhane opereert. Sinds de militaire staatsgreep daar midden vorig jaar, met inmiddels een nieuwe interim-regering, wil Mali onderhandelen met jihadistenleiders Lyad Ag Ghaly en Hamadoun Koufa van IS en Al Qaida. Ook de pas gekozen regering in Burkina Faso voelt voor deze optie. Frankrijk is mordicus tegen. Dit soort terroristen wil volgens Parijs alles of niets. ‘Alles’ is in dit geval alleenheerschappij en invoering van de sharia in Mali en omliggende landen.

Toch voorvoelt Frankrijk dat het eindeloos militaire successen kan boeken in de Sahel, die echter weinig zoden aan de dijk zetten. Alleen veiligheid en behoorlijk bestuur garanderen een blijvende overwinning. Zonder betrouwbare overheid, behoorlijke basisvoorzieningen zoals gezondheidszorg en onderwijs en zonder een onafhankelijke eerlijke rechtspraak beklijven militaire overwinningen niet. De lokale bevolking zal dan keer op keer overlopen naar jihadistische organisaties die hun meer te bieden hebben dan de overheid. Macron zal nog wel even wachten met het aankondigen van een terugtrekking van enkele honderden Franse militairen op de top in NDjamena. Hij wacht af wat de Sahellanden zelf doen. Tsjaad heeft inmiddels actie ondernomen.

Luchtmachtbasis

Ook zal zijn beslissing beïnvloed worden door de positie van Washington in deze regio. Voormalig Amerikaans president Donald Trump wilde de militaire luchtmachtbasis voor met name drones, bij de stad Agadez in Niger, sluiten. De Amerikaanse verkenningsvluchten boven het gebied zijn de ogen en oren van de Franse commando’s op de grond.

Parijs wil weten of de nieuwe Amerikaanse president Joe Biden Niger Air Base 201 wél openhoudt. Voor de Fransen is dat van levensbelang, willen ze kunnen blijven opereren in de Sahel.