Foutje in Van Dale: het ‘n-woord’ staat er nog in

Hoe is het mogelijk dat het woord ‘neger’ anno 2021 nog in de Van Dale staat? Redacteur Hans de Groot geeft aan dat het om een fout gaat. “Deze vertaling had weggehaald moeten zijn, omdat die in de huidige tijd niet meer adequaat is”, vertelt hij. “Woorden kunnen lang normaal zijn. In de vorige eeuw schreef de Zweedse kinderboekenschrijfster Astrid Lindgren nog onbekommerd dat de vader van Pippi Langkous ‘negerkoning’ was op een Zuidzee-eiland. Dat is nu ondenkbaar. Zulke veranderingen proberen we snel door te voeren. Toch kan er een geval tussendoor glippen, hoe vervelend we dat ook vinden.”

Zulke gedateerde woorden opsporen, is volgens De Groot geen sinecure. Het Engelse woordenboek EN heeft 115.000 artikelen met 428.000 vertalingen. “En dan is dat nog maar één. Het helemaal doorlezen is geen optie.” Daarom zoekt de redactie op begrippen waarvan bekend is dat ze van inhoud of gevoelswaarde zijn veranderd. Dat het bij de vertalingen van ‘soul brother’ en ‘African’ misliep, komt volgens professor linguïstiek Freek Van de Velde (KU Leuven) ook omdat Van Dale een commercieel product is dat maar “mondjesmaat wordt bijgewerkt”. “Nieuwe drukken zijn meestal herdrukken van vorige edities, waarin hele delen rechtstreeks gekopieerd worden.”

Van de Velde voegt toe dat Van Dale geen scheidsrechter is in taalaangelegenheden. “Woordenboeken beschrijven wat mensen effectief doen met taal. Als het woord ‘neger’ gebruikt wordt, dan moet dat terug te vinden zijn.” Toch bevestigt hij dat deze term minstens een label met context nodig heeft. “Je moet aangeven dat het om een zeer beladen woord gaat dat vaak als scheldwoord wordt gebruikt.”

Al hebben zulke nuancerende labels ook nadelen. “Niet iedereen is op de hoogte van de nieuwste terminologie binnen het maatschappelijke debat. Voor velen zijn die trends een ver-van-hun-bedshow.” Labels kunnen dan de indruk wekken dat er manipulatie in het spel is. “Dan ontstaat het idee dat een woordenboek ideologisch is en daar zijn mensen niet van gediend.”

Hans de Groot geeft aan dat de huidige vertalingen van ‘soul brother’ en ‘African’ zo snel mogelijk weggehaald worden.