Finland wil zich aansluiten bij de NAVO ‘zonder verder oponthoud’, Kremlin dreigt met repercussies

“Het lidmaatschap van de NAVO versterkt onze veiligheid. Finland moet zich zonder verder oponthoud bij de NAVO aansluiten”, zo valt te lezen in de verklaring van president Sauli Niinistö en premier Sanna Marin. “We hopen dat de stappen die moeten worden genomen voor dit besluit de komende dagen snel worden gezet.”

De eerstvolgende stap is dat Finland het lidmaatschap formeel aanvraagt. De kans is groot dat daarmee gewacht wordt tot buurland Zweden ook een besluit heeft genomen. Naar verwachting gebeurt dat zondag, wanneer de regerende sociaal-democratische partij in Zweden de knoop doorhakt. De Finse president zei donderdag dat beide landen nauw samenwerken met betrekking tot een eventuele NAVO-aanvraag.

Het besluit volgt op de Russische invasie in Oekraïne. Volgens de Finnen is de veiligheidssituatie daardoor radicaal veranderd. Voor veel inwoners veranderde de wereld op 24 februari, toen ze op televisie zagen hoe Rusland buurland Oekraïne binnenviel. De rest van Europa schoot niet te hulp omdat het land geen lid is van de NAVO. Sindsdien laten opiniepeilingen een duidelijke voorkeur voor het NAVO-lidmaatschap zien. Uit de laatste peiling bleek dat 76 procent van de Finnen het besluit steunt.

Russische dreiging

De resolutie maakt een einde aan de decennialange formele neutrale status van Finland. Het land werd na de Tweede Wereldoorlog door de Sovjet-Unie gedwongen neutraal te blijven, onder meer om het Westen op afstand te houden. Finland en Rusland delen een grens van 1.300 kilometer.

Toen Finland na het einde van de Koude Oorlog vrij was om te kiezen, werd het lid van de EU en ging het over op de euro. Maar het NAVO-lidmaatschap bleek steeds een brug te ver, met name omdat Moskou duidelijk maakte dat dat gevolgen zou hebben.

Het Kremlin reageerde donderdag dan ook verbolgen op het nieuwe Finse standpunt. Woordvoerder Dmitri Peskov noemde het Finse NAVO-lidmaatschap “een duidelijke bedreiging” aan het adres van Rusland. Hij noemde het besluit “spijtig” en reden voor een treffende reactie van Moskou.

Met open armen verwelkomd

De Finse president Niinistö werd woensdag al bevraagd over een eventuele reactie van Rusland: “Mijn antwoord zou zijn dat de Russen in de spiegel moeten kijken. Jullie hebben dit zelf veroorzaakt.”

Het besluit tot toetreding wordt breed gesteund door het Finse parlement, zo bleek in de afgelopen weken. Ook de NAVO liet meermaals weten Finland met open armen te zullen ontvangen. Het land, dat de dienstplicht kent, heeft een sterk leger en een groot aantal reservisten die kunnen worden opgeroepen in het geval van een oorlog. Het land investeert relatief veel geld in zijn strijdkrachten en bestelde onlangs 64 nieuwe gevechtsvliegtuigen. De sterke eigen defensie maakte ook dat veel Finnen het lange tijd niet nodig vonden om tot de NAVO toe te treden.

Verwacht wordt dat Zweden, waar een meerderheid in het parlement voor het NAVO-lidmaatschap is, nu snel zal volgen. De twee landen werken op defensiegebied al lang intensief samen en vasthouden aan de neutrale status zou Zweden in een ongemakkelijke strategische positie brengen.

Veiligheidsgaranties

Experts verwachten zware repercussies vanuit Moskou, variërend van cyberaanvallen tot wapengekletter aan de grens met Finland. De grootste risico’s liggen in de periode tussen de aanvraag van het NAVO-lidmaatschap en de ratificatie daarvan. Tijdens die periode, die wel anderhalf jaar kan duren, zijn Finland en Zweden formeel nog niet beschermd door het bondgenootschap.

De afgelopen weken gaven verschillende NAVO-landen, waaronder de Verenigde Staten, daarom informele veiligheidsgaranties aan Finland en Zweden. Woensdag ging de Britse premier Boris Johnson tijdens een bezoek aan Zweden en Finland een stap verder door de veiligheidsgaranties op papier te zetten. De premier beloofde Zweden en Finland in het geval van een aanval te hulp te schieten, “mogelijk ook met militaire middelen”. De Finse minister van Buitenlandse Zaken Pekka Haavisto zei donderdag dat Finland ook rekent op steun van de EU.

Normaal gesproken moeten aspirant-leden van de NAVO eerst aantonen te voldoen aan alle politieke en militaire criteria, maar NAVO-baas Stoltenberg liet al doorschemeren dat Finland en Zweden reeds voldoen aan alle voorwaarden en snel zullen worden toegelaten. Hij kondigde donderdag aan dat de toetreding van beide landen “soepel en snel” zal verlopen.