Fictieve vergaderingen, pesterijen en een ontslagen directrice: de bom bij de Psychologencommissie barst

Fictieve vergaderingen om zitpenningen op te strijken, pesterijen op het werk en personeel dat uit onvrede opstapt: na een lange periode van wantoestanden is de bom bij de Psychologencommissie gebarsten. De directrice is ontslagen.

Vaak komt de Psychologencommissie niet in het nieuws. Een notoire uitzondering was de zaak-Kaat Bollen. In maart 2020 kreeg de bekende psychologe en seksuologe een officiële waarschuwing van de Psychologencommissie nadat een collega klacht had ingediend. Onder meer haar pikante foto’s op Instagram en haar kledingstijl zouden de goede naam van het beroep schaden.

De zaak veroorzaakte heel wat ophef. De Psychologencommissie kreeg onder meer de kritiek ‘wereldvreemd’ te zijn. Vlaams minister van Gelijke Kansen Bart Somers (Open Vld) noemde het “ongehoord dat men vrouwen in Vlaanderen anno 2021 nog zegt hoe ze zich moeten of mogen kleden”. Uiteindelijk besloot Bollen om zelf de handdoek in de ring te gooien als psychologe. Ze zegde haar lidmaatschap op omdat ze ook in beroep een waarschuwing en zelfs een tuchtstraf kreeg van de Psychologencommissie.

De Psychologencommissie is een onafhankelijk orgaan dat moet waken over het deontologisch gedrag van de circa 15.000 geregistreerde psychologen in ons land. Ze kan tuchtsancties uitspreken als ze oordeelt dat de beroepsuitoefening niet correct verloopt. Wanneer iemand vindt dat een psycholoog een deontologische fout heeft begaan, dan kan deze persoon terecht bij de Psychologencommissie om een klacht in te dienen.

De commissie valt onder toezicht van de minister van Middenstand - momenteel David Clarinval (MR) - en bestaat uit 45 leden. De werking van de Psychologencommissie bestaat enerzijds uit het Bureau, dat onder meer is samengesteld uit de voorzitter en enkele afgevaardigden. Zij komen regelmatig samen om onder andere beslissingen te nemen over de werking van de Psychologencommissie.

Anderzijds is er het vast personeel, dat instaat voor de dagelijkse werking. In het recentste jaarverslag van de commissie staan hun taken uitgeschreven. “Het personeel voert samen met de leden van de Psychologencommissie en het Bureau de beslissingen uit die door de Plenaire Zitting worden genomen. De directeur en zijn medewerkers krijgen hiervoor de nodige ruimte om de dagelijkse werking van de Psychologencommissie op autonome manier te verzekeren. In 2020 telde het personeel 11 medewerkers (iets meer dan 6 voltijdse equivalenten).”

Vergoedingen

Achter de schermen van de Psychologencommissie heeft het de voorbije maanden gestormd. Dat blijkt uit getuigenissen van verschillende mensen die betrokken zijn of waren bij de commissie en uit documenten die onze redactie kon inkijken.

Zo blijkt uit interne mails dat er fictieve vergaderingen gecreëerd werden door personeel, enkel en alleen om ervoor te zorgen dat de toenmalige voorzitster, C.H., aan hogere vergoedingen kwam. Dit tot onvrede van het personeel.

“Een secretariaatsmedewerker moest steevast 3.000 euro aan vergoedingen uitbetalen aan C.H., ook als ze niet zoveel aanwezig was. Daarvoor moest ze valse meetings aanmaken in de agenda”, zegt een medewerker. Dit wordt bevestigd door een mail van een secretariaatsmedewerkster die we konden inkijken. Op 28 juni 2019 schreef die persoon aan directrice J.L.: “Bureaus en plenaire vergadering staan erop aan 500 euro elk. Ze (voorzitster C.H., SA) is hier het afgelopen trimester maar drie keer geweest, dus om aan 3.000 euro te komen heb ik redelijk moeten uitvinden.”

Een financieel expert, die liever anoniem blijft, is daarover duidelijk: “Dit is fraude. Dit is een ‘samenzwering’ met de bedoeling om iemand zich te laten verrijken. Ik denk dat hier een audit naar moet komen.”

In een andere interne mail lezen we: “Ik was niet op de hoogte dat C.H. een verplaatsing gedaan had op 27/03. Dat zal ik nog bij mijn telling moeten bijtellen. C. kan op jaarbasis maximaal 12.000 euro krijgen, dus 3.000 per kwartaal. Er is een akkoord/afspraak dat ze dit ook effectief krijgt altijd. Dus C. heeft absoluut correct geteld. Ik moet er alleen voor zorgen dat er genoeg ‘meetings’ op de onkostennota staan zodat ze 3.000 euro plus verplaatsingskosten krijgt.”

C.H. is niet de enige die op die manier vergoed werd. Volgens een ex-medewerker verdiende directrice J.L. 15.000 euro bruto per maand, met daarbovenop een onkostenvergoeding van 2.000 euro. “Maar we hebben nooit bewijzen van die onkosten gezien”, zegt een van onze bronnen.

J.L. richtte bovendien een vennootschap op om die ‘managementvergoeding’ te ontvangen. Dat blijkt uit gegevens van de Nationale Bank. “Het voordeel daarvan is dat men socialezekerheidsbijdragen kan ontwijken”, zegt de financieel expert. “Ook fiscaal kan men daarvan profiteren, door wat gefactureerd wordt in de vennootschap te laten en weinig uit te keren aan jezelf, waardoor je minder personenbelasting moet betalen. Op zich mag dat allemaal, maar de vraag is of het hier niet om schijnzelfstandigheid ging.”

Malversaties

Bij het vast personeel, dat instaat voor de doordeweekse werking van de Psychologencommissie, riep deze gang van zaken alleszins heel wat vragen op. Een deel van het personeel kaartte de mogelijke malversaties aan. Wat volgde, was het dreigement dat een van de personeelsleden ontslagen zou worden.

Daarop stapte die werknemer in het voorjaar van 2021 samen met enkele collega’s naar Attentia, de preventieadviseur van de Psychologencommissie, met “een verzoek tot formele psychosociale interventie” voor feiten van onder meer “pesterijen”. De ontslagen werkneemster was volgens de werknemers “stelselmatig het slachtoffer van pesterijen door J.L., waarbij vaak onder andere verbaal geweld, persoonlijke aanvallen en kwaadsprekerij voorvielen”.

In een vertrouwelijke brief gericht aan leden van de plenaire zitting - driemaandelijks komt de Psychologencommissie samen in een plenaire zitting - maakten de personeelsleden duidelijk dat ze Attentia ingeschakeld hadden. In die brief, die onze redactie kon inkijken, hebben ze het over “aanhoudende problemen” met directrice J.L. en wordt het nakende ontslag van de collega gelinkt aan de kritiek op de werking. Dit wekt volgens hen “de indruk dat de voorzitster en de advocaat ons verzoek tot interventie teniet willen doen, de discussie willen afbreken en het team niet willen toestaan hun stem te laten horen”.

Verderop in de brief gaan de personeelsleden dieper in op hun kritiek op de werking. Ze viseren daarbij vooral directrice J.L. Zo staat er onder meer: “Wij zijn eveneens getuige geweest van denigrerende uitspraken ten aanzien van minderheden op grond van hun geslacht, godsdienst of afkomst. Met betrekking tot de werking en het beheer van de Commissie hebben wij problemen van besluitvormings-, juridische en organisatorische aard geconstateerd. J.L. eerbiedigt met name de scheiding der machten niet en brengt diegenen die zich tegen haar verzetten in diskrediet door te vermelden dat tegen hen een klacht is ingediend bij de tuchtraad. J.L. geeft bovendien een eigen interpretatie aan het wettelijk kader van de Commissie, waardoor diens bevoegdheden soms niet gerespecteerd worden.”

De briefschrijvers benadrukken dan ook dat hun “werkomstandigheden dermate onhoudbaar waren” dat ze een aanvraag tot interventie indienden bij Attentia.

In eerste instantie zette hun initiatief weinig zoden aan de dijk. De situatie op de werkvloer werd zo onhoudbaar dat minstens vijf medewerkers opstapten. Het mandaat van voorzitter C.H. liep intussen af. Minister van Middenstand David Clarinval benoemde Joris Lagrou, advocaat en gewezen voorzitter van de Hoge Raad van Justitie, tot nieuwe voorzitter van de Psychologencommissie. Bij die benoeming heeft de minister nog lovende woorden voor Lagrou’s voorgangster: “Ik feliciteer en dank mevrouw C.H. voor haar uitstekende werk en de jarenlange positieve ontwikkeling van de Psychologencommissie.”

Op 18 mei kregen alle personeelsleden een voor een de mogelijkheid om een persoonlijk gesprek met de nieuwe voorzitter te hebben. In eerste instantie hadden de meeste medewerkers het gevoel dat de nieuwe voorzitter hen serieus nam. Een toenmalige medewerker zegt ons dat iedereen open heeft kunnen vertellen welke wantoestanden er bij de Psychologencommissie heersten. Onder meer het feit dat J.L. meer dan 15.000 euro per maand verdiende met 2.000 euro onkosten, terwijl de werknemers niet eens hun gsm-abonnement mochten ingeven, werd aangekaart. Volgens onze info beloofde Lagrou de verloning van de directeur aan te passen.

Uiteindelijk leverde Attentia zijn rapport enkele weken geleden af. Het is zeer kritisch voor J.L. Ze wordt ontslagen en een interim-directeur werd aangeworven. De werknemer die J.L wilde ontslaan, is daarentegen nog steeds in dienst.

Hoopvolle toekomst

“Begin dit jaar zijn er enkele zaken aan het licht gekomen, waarna er een onderzoek door Attentia is gestart”, bevestigt Patrick Engelhardt, voorzitter van de Vlaamse Vereniging van Klinisch Psychologen (VVKP). “Vanuit de Belgische Federatie van Psychologen, de grootste koepelvereniging van psychologen in België, vonden wij het belangrijk dat Attentia in alle sereniteit en onafhankelijkheid zijn werk kon doen. Hun verslag heeft even op zich laten wachten, waarna de beslissing genomen is om J.L.’s contract te ontbinden.”

Engelhardt betreurt eveneens dat “veel goede medewerkers in de tussentijd vertrokken”. Hij kijkt wel hoopvol naar de toekomst. “Er is een nieuwe ploeg gestart, waarin wij als beroepsvereniging veel vertrouwen hebben. Dat is belangrijk, want we hebben als psychologen een sterk tuchtorgaan nodig, met een directie en een voorzitter die onberispelijk zijn. De kernopdracht van de Psychologencommissie is immers de burger te beschermen. Mensen die door psychologen begeleid worden, begeven zich in een kwetsbare positie. Zij verdienen een goede bescherming, zodat zij in alle vertrouwen aan de slag kunnen.”

De Psychologencommissie heeft ondertussen dus een nieuw bestuur. De toekomst zal uitwijzen of de deontologie binnen de dagelijkse werking zelf correct zal verlopen.

Joris Lagrou onthoudt zich van commentaar. J.L. wenst eveneens geen commentaar te geven.