Federaal parket eist 20 jaar cel voor Salah Abdeslam en Sofien Ayari

In het Brusselse justitiepaleis is vanmorgen het proces over de schietpartij in de Driesstraat in Vorst op 15 maart 2016 gestart. Salah Abdeslam en Sofien Ayari werden iets voor 9 uur de zaal binnengeleid.

De advocaten van de Tunesiër Ayari hadden een tolk gevraagd maar Ayari zelf liet weten die niet nodig te hebben. Hij spreekt naar eigen zeggen voldoende Frans. Na een korte discussie werd beslist om de tolk toch de eed te laten afleggen voor het geval dat nodig mocht zijn.

Abdeslam maakte meteen duidelijk dat hij geen vragen wil beantwoorden. Hij zwijgt al tegen de speurders sinds zijn opsluiting in Frankrijk in april 2016. "Ik wens niet te antwoorden op vragen", zei Abdeslam tegen rechtbankvoorzitter Marie-France Keutgen, toen die hem ondervroeg over zijn identiteit. Abdeslam weigerde ook recht te staan.

"Het enige wat ik wil zeggen is dat er mij gevraagd is hier te zijn. Voila, ik ben er", zo zei Abdeslam. "Mijn stilzwijgen maakt van mij geen crimineel. Het is mijn recht. Jullie hebben tastbare en wetenschappelijke bewijzen. Wel, baseer uw oordeel daar dan op en probeer de publieke opinie en de pers niet te plezieren", zo klonk het.

"Het vermoeden van onschuld wordt toch niet gerespecteerd. Ik hul mij in stilzwijgen en ik vertrouw op Allah", zo zei Abdeslam nog.

Ayari praat wel en bevestigt dat hij op 15 maart 2016 aanwezig was in het appartement in de Driesstraat, samen met Salah Abdeslam en Mohamed Belkaïd. Hij zegt niet te weten wie het appartement huurde. Hij weet naar eigen zeggen ook niet hoe de wapens in de woonst terecht gekomen zijn.

^{(lees verder onder de video)}

Niet radicaal

Ayari zei ook zichzelf niet te beschouwen als een radicale moslim. "Ik heb een islamitische opvoeding gekregen en ben op latere leeftijd religieuzer geworden maar beschouw mezelf niet als radicaal", klonk het. "Ik vind dat ik niet-moslims moet respecteren."

Ayari heeft een tijdlang voor elektrisch ingenieur gestudeerd aan een universiteit in Tunesië maar heeft die studies stopgezet. Hij voerde tijdens zijn studies al allerlei jobs uit om in zijn levensonderhoud te voorzien en is dat blijven doen.

Eind 2014 is Ayari naar Syrië vertrokken, zonder dat evenwel aan zijn familie te zeggen. Die zouden hem hebben proberen tegenhouden, aldus de man zelf.

"Ik ben op eigen houtje in Syrië geraakt", verklaarde hij. Over zijn verblijf daar bleef de man karig met informatie. Op de vraag of hij daar wapens gehanteerd had en gevochten had, wou hij geen antwoord geven. "Ik heb daarover aan de politie al verklaringen afgelegd en wil er niet op terugkomen", klonk het.

Ook op vragen over zijn terugkeer naar België wou Ayari niet antwoorden. Zo beweert hij uit eigen beweging en op eigen houtje de terugreis te hebben gemaakt maar dat strookt niet met de verklaringen van Ossama Krayem, een andere terreurverdachte die met hem meereisde. "Ik wens daar niet op te antwoorden", was zowat het meest gehoorde antwoord van Ayari.

Raqqa

Ayari verbleef in Syrië in Raqqa, de hoofdstad van IS, en was naar eigen zeggen uit Syrië vertrokken nadat hij daar ongeveer een jaar had verbleven. "Ik vertrok uit eigen beweging, niet op bevel, en trok naar Europa omdat ik in Tunesië in de gevangenis zou vliegen", zei de man.

Over het juiste verloop van de reis wenste Ayari weinig tot niets te zeggen. Wel is geweten dat de man met een groep vluchtelingen via Griekenland tot in Duitsland is gereisd, waar hij door Salah Abdeslam werd opgehaald. Op de vragen wie de reis had georganiseerd, of wie hem de nodige informatie had gegeven om in Duitsland te geraken, wou hij niet antwoorden. Volgens Ossama Krayem reisde hij samen met Ayari en een derde man, Ahmed Alkhald. "Ik had die per toeval onderweg ontmoet", was het enige dat Ayari daarover kwijt wou.

Nog volgens Krayem was het Ayari die vanuit Duitsland contact had met Abdeslam en die tijdens de rit van Duitsland naar België een lang gesprek had met Abdeslam. Daarop wou Ayari geen commentaar kwijt. Op de vraag hoe het kon dat eind september in Brussel al een valse identiteitskaart voor hem en Krayem werd gemaakt, terwijl beiden pas op 3 oktober in Brussel aankwamen, kon Ayari geen antwoord geven.

"Belkaïd schoot op politie"

Volgens Ayari is het enkel Mohamed Belkaïd die in de Driesstraat op de politie heeft geschoten. Nochtans is er vanuit het appartement met twee wapens geschoten. "Misschien heeft hij eerst met één wapen geschoten en vervolgens met het andere", zei Ayari. "Maar ik weet het niet goed, ik heb niet goed kunnen zien wat er allemaal gebeurd is." Ayari bleef het antwoord op verschillende vragen wel schuldig en verwees regelmatig naar zijn verhoren bij de politie om niet te antwoorden op de vragen van de voorzitster.

Volgens Ayari waren Abdeslam en hij aan de achterzijde van het appartement toen de politie de deur inbeukte en was Belkaïd aan de voorzijde. "Ik weet niet wat de anderen aan het doen waren", klonk het. "Ik heb de politie pas gehoord toen ze de deur inbeukte."

Vrijwel onmiddellijk daarna is er een vuurgevecht losgebarsten tussen de politie en de terroristen in de flat. "Ik heb niet geschoten en Abdeslam ook niet", zei Ayari daarover. "Ik kan niet precies zeggen wat ik gedaan heb, er was veel stof en lawaai."

Eén wapen werd teruggevonden naast de dode Belkaïd, daaruit waren 12 schoten gelost. Een tweede wapen, een kalasjnikov, werd in een ander gebouw teruggevonden en was duidelijk in hun vlucht meegenomen door Ayari en Abdeslam. Op dat wapen werd ook het DNA van Ayari gevonden, op de trekker, de handgreep en de lader. "Waarschijnlijk had ik het wapen voordien wel gemanipuleerd maar dat DNA wil niet zeggen dat ik toen geschoten heb."

Volgens Ayari raakte Belkaïd al bij het eerste vuurgevecht gewond en raakte de man zelfs bewusteloos. Waarom hij en Abdeslam gevlucht waren en zich niet waren blijven verdedigen, weigerde Ayari te verduidelijken. Al evenmin wou de man zeggen wie van beiden, hij of Abdeslam, de kalasjnikov en enkele laders had meegenomen tijdens hun vlucht.

De twee vluchtten via een raam aan de achterzijde van de flat, door een tuin en een ander gebouw. In dat gebouw lieten ze de kalasjnikov en enkele laders achter. Op hun vlucht is niemand hen komen ophalen, ze zouden een hele weg te voet hebben afgelegd. Hoe hij en Abdeslam in de Vierwindenstraat in Molenbeek waren terechtgekomen, wou Ayari niet kwijt, enkel dat ze daar gebleven waren tot ze daar op 18 maart werden

Burgerlijke partijstelling

Meteen bij de start van het proces stelde V-Europe, een vereniging die zo'n 200 slachtoffers van terrorisme verenigt, zich burgerlijke partij. Meester Sven Mary, advocaat van Salah Abdeslam, vroeg dat de rechtbank zich eerst zou buigen over de ontvankelijkheid van die burgerlijke partijstelling en daarover uitspraak zou doen, alvorens verder te gaan met de behandeling van de zaak.

Voorzitster Marie-France Keutgen schorste de zitting iets na 9 uur. Een kwartier later werd de zitting hernomen en liet Keutgen weten dat de rechtbank voortgaat met de behandeling van het proces. De discussie over de burgerlijke partijstelling van V-Europe wordt uitgesteld naar 29 maart. Meester Guillaume Lys, de advocaat van de vereniging, kan het proces bijwonen maar zal niet het woord mogen nemen. Op 29 maart zullen de advocaat van V-Europe en de verdediging conclusies kunnen uitwisselen.

Sven Mary wou daarop met zijn clënt overleggen over een standpunt over de burgerlijke partijstelling van V-Europe. Aangezien dat in de rechtszaal moest gebeuren en iedereen, behalve twee agenten, de zaal daarvoor moest verlaten, werd de zitting vanmiddag een tweede keer geschorst. Bij het begin van de namiddagzitting, om 14 uur, kondigde Mary aan dat Abdeslam niet in beroep gaat tegen de beslissing van de rechtbank om V-Europe de debatten te laten bijwonen.

Maximaal twintig jaar cel

Volgens het federaal parket kunnen Salah Abdeslam en Sofien Ayari voor de schietpartij in de Driesstraat ten hoogste twintig jaar cel krijgen. "Ze staan terecht voor een moordpoging in een terroristische context, een autonoom misdrijf", zei federaal procureur Kathleen Grosjean. "Voor een terroristische moord is de strafmaat levenslang, voor een poging twintig jaar."

De procureur deed nadien het relaas van de feiten tijdens en na de huiszoeking in de Driesstraat. Volgens haar is het onmogelijk dat de omgekomen Mohamed Belkaïd als enige geschoten heeft met de twee oorlogswapens die in de flat aanwezig waren. Eén van die wapens lag naast Belkaïd toen de politie de flat binnendrong. Een tweede wapen, een kalasjnikov, werd in een gebouw in de buurt aangetroffen en was duidelijk achtergelaten door Sofien Ayari en Salah Abdeslam toen ze uit de flat in de Driesstraat waren gevlucht. Met de kalasjnikov waren acht schoten afgevuurd.

Volgens Grosjean was Ayari de tweede schutter. "Zijn DNA zat op de teruggevonden kalasjnikov: zowel op de trekker, de handgreep als de lader. Beiden zijn echter mededader aan de feiten."

Over de terroristische context kan volgens het federaal parket geen twijfel bestaan. Zowel Ayari als Abdeslam hebben zich immers aangesloten bij Islamitische Staat. Ayari heeft ook aan de zijde van IS gevochten in Syrië. Ook over de voorbedachtheid kan geen twijfel bestaan, luidt het. "De drie mannen werden niet verrast door de politie, ze hebben die integendeel opgewacht om het gevecht aan te gaan."

Het federaal parket vordert daarom de maximumstraf van twintig jaar tegen beide mannen, voor moordpoging in een terroristische context en wapenbezit in een terroristische context. Het eist tevens een beveiligingsperiode, een periode waarin de verdachten niet in aanmerking kunnen komen voor een voorwaardelijke vrijlating. "Die kan oplopen tot twee derde van de opgelegde straf, in dit geval dus detien jaar."

"Huiszoeking moest routine-operatie zijn"

Nadien kwam Maryse Allié aan het woord, de advocate die vijf politiemensen vertegenwoordigt die deelnamen aan de huiszoeking. Die had een routine-operatie moeten worden, zei ze. Er was immers geen enkele aanwijzing dat de betrokken flat nog bewoond was.

"Het zijn allemaal ervaren speurders die tijdens het onderzoek naar de aanslagen honderden onderzoeksdaden hebben verricht en tientallen huiszoekingen hebben uitgevoerd", aldus de advocate.

"Hier moet een sterk signaal gegeven worden", pleitte meester Bernard Renson voor de Belgische staat. "Onschuldigen treffen met aanslagen heeft niets moedigs, is net uitermate laf. Met woorden strijden is net wel moedig, in tegenstelling tot zich hullen in zwijgzaamheid. Wij hopen op een strenge en rechtvaardige sanctie. De Belgische staat is hier om haar agenten te steunen en vergoed te worden voor de schade die ze geleden heeft als werkgever van die agenten."

De Belgische staat eiste een voorlopige schadevergoeding van ongeveer 142.900 euro en schat haar definitieve schade op dit moment op 750.000 euro.

Donderdag pleiten de andere burgerlijke partijen en de verdediging, morgen en overmorgen is er geen zitting.