✦Asielcrisis
Experts: "Wie Genève uitholt, creëert pas chaos"
N-VA-voorzitter Bart De Wever wil een herziening van de vluchtelingenconventie van Genève, die hij als 'een keurslijf' omschrijft. Laten we zijn redenering even volgen: wat zou er gebeuren als België effectief een herziening van enkele cruciale elementen van de Conventie zou afdwingen?
Ter gelegenheid van het openingscollege voor de studenten politicologie van de UGent gooide De Wever al zijn bezwaren tegen het huidige vluchtelingenbeleid op tafel. Een van zijn belangrijkste punten was dat de vluchtelingenconventie van Genève een efficiënt asiel- en integratiebeleid onmogelijk maakt. Vooral het feit dat die Conventie aan erkende vluchtelingen een volwaardig sociaal statuut geeft, vindt de Antwerpse burgemeester niet langer realistisch. Daarnaast oordeelt De Wever dat Europa het recht moet hebben om vluchtelingen terug naar Turkije te sturen.
Vluchtelingenexperts en specialisten in het internationale recht fronsen hun wenkbrauwen. Onder anderen Vanessa Saenen van de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR wijst erop dat het precies de bedoeling is van de Geneefse Conventie om vluchtelingenstromen in goede banen te leiden. "De Wever stelt de zaken voor alsof de Conventie een soort vrijgeleide is waarmee iedereen zomaar naar Europa kan reizen. De Conventie maakt het voor landen mogelijk om een selectie te maken tussen vluchtelingen die in hun land van herkomst vervolgd worden en mensen die om andere redenen naar Europa reizen. Deze internationale regels scheppen niet enkel rechten voor asielzoekers, maar ook rechten voor ontvangende landen. Pas als je de Conventie begint uit te hollen, creëer je wanorde."
Mensenrechtenexpert Koen De Feyter (Universiteit Antwerpen) wijst erop dat De Wevers idee onhaalbaar is. "Theoretisch kun je de Conventie van Genève opzeggen of amenderen. Maar mocht De Wever het ooit zover drijven, dan zal dat vooral op verontwaardiging stuiten. Ook als België hier front probeert te vormen met andere Europese landen, zal de politieke schade niet te overzien zijn. Een land dat zich op het hoogtepunt van een vluchtelingencrisis aan zijn internationale plichten onttrekt: het zou echt als een schande gepercipieerd worden.
"Temeer omdat de rol van Europa in het Midden Oosten altijd erg groot is geweest. Wij hebben daar kunstmatige grenzen getrokken en waren betrokken bij recente militaire interventies in Irak, Libië en Syrië die een grote impact hebben op de huidige crisis. Nu plotseling zeggen dat we niets met dat conflict te maken hebben, zou wel bijzonder vreemd zijn."
Professor Jan Wouters (KU Leuven) beaamt: "Het zou een voor België nooit gezien precedent zijn als we ons unilateraal uit een zo fundamenteel multilateraal verdrag zouden terugtrekken. Onze internationale reputatie zou meteen aan diggelen liggen. Je riskeert dat dit een doos van Pandora wordt en dat allerlei belangrijke vormen van bescherming van vluchtelingen op de tocht komen te staan."
Als er al een herziening voor de Geneefse Conventie komt, dan zal het volgens Wouters eerder om een uitbreiding gaan dan om een inperking. "De Conventie dateert van 1951, en zou uiteraard gemoderniseerd kunnen worden om rekening te houden met nieuwe omstandigheden en categorieën als klimaatvluchtelingen of hongervluchtelingen."
Populistisch wij-zijverhaal
Onder andere De Wevers idee om voor vluchtelingen een apart statuut te voorzien, raakt volgens De Feyter aan de essentie van de Conventie. "Wie dat beginsel schrapt, haalt de hele conventie onderuit. De idee is namelijk dat vluchtelingen in hun land van herkomst geen beroep meer kunnen doen op rechtsbescherming en dat het de internationale plicht is van een ontvangend land om die rechten wél te beschermen. Met rechtsbescherming worden ook zaken als onderwijs, sociale zekerheid en huisvesting bedoeld. Als alle leiders zouden redeneren als De Wever zou de hele beschermingsgedachte uitgehold worden en kunnen vluchtelingen nergens meer op een volwaardige manier asiel zoeken."
Vanessa Saenen: "Wij begrijpen De Wever echt niet. Pas als je vluchtelingen volwaardige rechten biedt, geef je hen een kans op vlotte integratie. Kortom: het probleem is hier niet de Conventie Van Genève maar de bewuste strategie van De Wever om een populistisch wij-zijverhaal te creëren dat de fundamenten van een goed vluchtelingenbeleid onderuithaalt en appelleert aan de irrationele angst van vluchtelingen.
"De vluchtelingencrisis is een ernstig probleem, in de eerste plaats in het Midden-Oosten zelf. Wij rekenen er wel op dat politieke leiders en denkers hun verantwoordelijkheid nemen en hierover een gezond en verstandig debat houden dat verder reikt dan irrealistische voorstellen waarvan niemand beter wordt."
