Eva Braun en een fictieve surrealist
De Israëlische kunstenaar Roee Rosen won mijn respect toen hij begin 2009 in de Antwerpse kunstruimte Extra City een overzichtstentoonstelling presenteerde van een fictieve kunstenares. Vijf jaar van zijn leven wijdde hij aan het maken van haar oeuvre. Nu is in Londen een solotentoonstelling van Rosen te zien.
Onder de titel Justine Frank (1900-1943). A Retrospective toonde Rosen in Extra City de eerste retrospectieve van de Belgische surrealist Justine Frank. Hij had haar vergeten oeuvre zogenaamd opnieuw ontdekt. Maar de aandachtige toeschouwer merkte dat het om een fictief personage ging. Met een aan waanzin grenzende gedrevenheid werkte Rosen vijf jaar lang aan Franks pornografisch-surrealistische oeuvre: zo'n 130 tekeningen en schilderijen met expliciet erotische beelden en joodse iconografie. Maar ook een documentaire over Frank waarin Rosen zelf een kunsthistorica speelt en uitleg geeft over haar werk. Het meest indrukwekkend is het boek Sweet Sweat: Rosen schreef een volledige biografie van de verzonnen kunstenares, een kunstkritisch essay over haar werk én een roman die zogenaamd van Franks hand was.
Rosen speelt wel vaker met de grens tussen feit en fictie. Bovendien is veranderen van identiteit en van geslacht een constante in zijn werk. "Reflecteren over fictie maakt deel uit van de realiteit" aldus Rosen.
Momenteel is in Londen de tentoonstelling Roee Rosen: Vile, Evil Veil te zien. Het Institute of International Visual Arts (Inivia) toont Out (Tse), een kortfilm over radicale seksualiteit en politiek die al verschillende prijzen in de wacht sleepte. Daarnaast is ook de installatie Live and Die as Eva Braun te zien. Daarin wordt de toeschouwer uitgenodigd om Eva Braun te worden tijdens de laatste dagen van de oorlog. Het werk bestaat uit 65 tekeningen en een kort script dat de lezer het gevoel geeft de plaats van Eva Braun in te nemen in haar laatste intieme momenten met Hitler.
De meeste kunst over de Holocaust vindt Rosen obsceen. "Israël neemt vaak de rol van slachtoffer aan", zegt hij. "Dan meet je jezelf de rol aan van advocaat van mensen die gestorven zijn. Bovendien doe je alsof je weet wat er precies gebeurd is in Auschwitz hoewel je er niet bij was." Om het beeld van de jood als slachtoffer te bestrijden maakte hij met Live and Die as Eva Braun een werk dat actief onze paradigma's over de Holocaust in vraag stelt. Toen het in 1997 voor het eerst te zien was in Israël was het zo controversieel dat de minister van Onderwijs eiste dat het niet meer getoond werd. Sindsdien wordt het werk beschouwd als grensverleggend en was het al te zien in Berlijn, New York en Warschau.
Speciaal voor deze tentoonstelling creëerde Rosen ook een nieuw werk: hij bedekte de ramen van Inivia met zijn typische Roschachtestachtige tekeningen waarin erotische taferelen te ontwaren zijn. Deze expo is een prima gelegenheid om het werk van een uitermate fascinerende kunstenaar te ontdekken.
Roee Rosen,Vile, Evil Veil, tot 5 mei in Inivia, Londen. www.inivia.org
