Europese leiders willen meer hekken tegen illegale migratie, Commissie niet overtuigd

De Europese regeringsleiders zetten de deur open naar de bouw van hekken en muren met EU-geld om illegale migratie tegen te gaan. De Europese Commissie keert zich daar vooralsnog tegen. Zij vindt hekwerken niet effectief bij het indammen van migratie en niet passend bij een humaan asielbeleid.

Morgen zullen de EU-leiders tijdens een extra EU-top oproepen tot ‘onmiddellijke’ maatregelen tegen de weer sterk oplopende migratie naar Europa. De aanpak van illegale migratie leidt al jaren tot bittere verdeeldheid tussen de lidstaten en politieke spanningen in de EU-landen zelf.

De bouw van hekken aan de Europese buitengrenzen met EU-geld werd in 2017 aangekaart door de Hongaarse premier Viktor Orbán. Dat stuitte toen op verzet van de meeste andere lidstaten en de Commissie. Landen financierden de bouw vervolgens zelf, volgens het Europees Parlement staat er inmiddels ruim 2.000 kilometer aan grenshekken en -muren in Europa.

Grote problemen bij de opvang van migranten leidden ertoe dat de kwestie van EU-gefinancierde hekken opnieuw bij de leiders op tafel ligt. Ditmaal roepen ze op ‘tot de inzet van EU-fondsen en -middelen om de lidstaten te ondersteunen bij het versterken van grenscontroles en -infrastructuur, bewakingsmiddelen, inclusief bewaking vanuit de lucht, en uitrusting’, zo blijkt uit een nog vertrouwelijke ontwerp-slotverklaring. Daarmee wordt de Commissie gevraagd haar verzet tegen EU-hekwerken op te geven.

Betrokken diplomaten en EU-ambtenaren denken dat de leiders en de Commissie zullen besluiten tot een compromis waarbij de hekken en bakstenen betaald worden door de lidstaten en de camera’s erop voor rekening komen van het EU-budget.

Terugsturen

De leiders dringen verder aan op het terugsturen van uitgeprocedeerde asielzoekers. Nu vertrekt krap 20 procent van de migranten die een rechterlijk bevel daartoe kregen. In de ontwerpconclusies voor de speciale EU-top wordt het EU-asielagentschap gevraagd vast te stellen welke landen veilig genoeg zijn om migranten naar terug te sturen. Op den duur moeten de lidstaten verplicht worden deze EU-lijst te hanteren.

De EU wil verder landen van herkomst dwingen hun uitgeprocedeerde onderdanen terug te nemen. De leiders pleiten ervoor – niet voor het eerst – alles uit de kast te halen om het retourpercentage op te krikken. Diplomatieke druk krijgt de voorkeur, maar als dat niet helpt zijn strafmaatregelen als het intrekken van ontwikkelingshulp aan de orde. Landen die wel meewerken kunnen rekenen op een beloning in de vorm van meer handelsvoordelen of afspraken over legale migratie.

In de ontwerpverklaring van de leiders wordt verwezen naar de migratiebrief die ze twee weken geleden van Ursula von der Leyen kregen. Daarin pleit de Commissievoorzitter voor herstel van ‘Dublin’, de afspraak dat het land waar een migrant aankomt verantwoordelijk is voor de asielprocedure.

De zuidelijke lidstaten weigeren vaak de migranten te registreren in afwachting van een eerlijker verdeling van de mensen over de lidstaten. Dat stuit weer op verzet van veel oostelijke EU-landen. Het migratiepact dat de Commissie in 2020 presenteerde om die impasse te doorbreken, is op een dood spoor beland.