Europa neemt voorlopig geen extra maatregelen voor reizigers uit China: moeten we vrezen voor een nieuwe coronagolf?

Op Europees niveau komen er voorlopig geen extra maatregelen voor Chinese toeristen, die vanaf januari weer vrij kunnen reizen. Landen zoals Italië voeren wel coronatests in voor wie uit China komt. Moeten we een nieuwe coronagolf vrezen?

Wat hebben de Europese lidstaten beslist?

Voorlopig worden er geen extra maatregelen genomen, meldde het Health Security Committee (HSC) na een vergadering donderdag. Het HSC is een adviesgroep die bestaat uit de ministeries van Volksgezondheid van de Europese lidstaten en deel uitmaakt van het directoraat-generaal Gezondheid en Voedselveiligheid van de Europese Commissie. “Epidemiologisch is de impact nagenoeg nihil, omdat de omikronvariant die in China rondgaat bij ons al langer aanwezig is”, meldt het kabinet van minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit).

Volgens Vandenbroucke wordt de situatie zowel Europees als nationaal de komende weken nauwlettend opgevolgd. Om deze reden zit ook de Risk Assessment Group (RAG) volgende week maandag samen. “Als er nieuwe varianten blijken te circuleren die bedreigend zijn, is een gezamenlijke aanpak cruciaal”, zegt de minister.

Wat is er aan de hand in China?

Drie jaar lang voerde China een streng zerocovidbeleid, met uitgaansverboden, dagelijkse massatests, strenge quarantaineregels en lockdowns bij elke corona-uitbraak. Maar sinds de regering besliste de teugels te vieren, explodeert het aantal besmettingen in China. Betrouwbare cijfers zijn er amper, maar op sociale media circuleren volop beelden van mortuaria en ziekenhuisafdelingen die overspoeld raken. Het lijkt het Bergamo van maart 2020 wel, maar dan in een land met 1,4 miljard inwoners. Volgens een schatting van persbureau Bloomberg raakten vorige week zeker 37 miljoen mensen besmet op één dag. Een studie die nog geen peer-review kreeg, voorspelt dat er in China de komende maanden een miljoen coronadoden kunnen vallen.

“De uitbraak in China doet mij denken aan de omikronuitbraak die we in België hadden een jaar geleden”, zegt viroloog Steven Van Gucht (Sciensano). “Toen raakten ook bij ons in een korte periode heel veel mensen besmet. Het verschil is wel dat wij een betere vaccinatiegraad hadden, en betere vaccins.” Volgens het Chinese ministerie van Volksgezondheid is meer dan 90 procent van de bevolking gevaccineerd. Maar bij de tachtigplussers, de meest kwetsbare groep, ging slechts twee derde om een prik. Bovendien hebben door het strenge coronabeleid relatief weinig inwoners natuurlijke immuniteit door besmetting opgebouwd. “Dat maakt dat de gevolgen van deze golf een pak zwaarder kunnen zijn voor China dan bij de omikrongolf in ons land”, weet Van Gucht.

Wat zijn de mogelijke gevolgen voor ons?

Volgende maand zet China na drie jaar isolatie opnieuw de grenzen open. Buitenlanders mogen het land weer in zonder quarantaineverplichtingen en ook Chinezen kunnen weer uitreisvisa krijgen om naar het buitenland te gaan.

Een goede zaak voor zakenreizigers en de toeristische sector, maar de versoepeling veroorzaakt tegelijk onrust bij tal van landen. Dreigen we zo geen karrenvracht aan nieuwe infecties te importeren? Die kans is reëel, laat een steekproef zien op de luchthaven van Milaan, waar maandag alle reizigers uit China getest werden. Op een vlucht vanuit Peking bleken 35 van de 92 passagiers besmet. Op een tweede vlucht vanuit Shanghai waren het er meer dan de helft: 62 van de 120 passagiers besmet.

De vergelijking met het begin van de coronapandemie is snel gemaakt, al houdt ze volgens Van Gucht geen steek. “Toen kwam een nieuw virus vanuit Azië over naar Europa. Nu zit deze virusvariant hier al overal, en is die nu ook China aan het veroveren.”

Dat de virologen in ons land op dit moment vooral kalmte prediken, komt omdat er in China niet meteen een nieuwe, onbekende variant is die deze golf veroorzaakt. Het lijkt nu vooral om besmettingen met de omikronvariant BF.7 te gaan, en deze is bij ons al op zijn retour. “Aangezien die bij ons geen voordeel meer heeft, is de impact beperkt", zegt biostatisticus Tom Wenseleers (KU Leuven). “Er zijn andere virusstammen, zoals BQ.1 en BQ.1.1, die voor ons een groter gevaar zijn dan wat er nu uit China komt.”

Is de Europese (en Belgische) aanpak de juiste?

In ons land komen er, net als in onze buurlanden, niet meteen coronatesten voor Chinese toeristen. Dat had Van Gucht nochtans graag zien gebeuren. “Als wetenschapper lijkt het me toch aangeraden een vinger aan de pols te houden. Pas als we op regelmatige basis testen, krijgen we een accuraat beeld van welke varianten nu uit China komen. Maar dat moet dan wel op Europees niveau gebeuren, elk afzonderlijk regels inroepen heeft weinig zin.”

Dit laatste gebeurt nu wel. Italië besliste woensdag om net zoals de Verenigde Staten en Japan alle reizigers vanuit China coronatests te laten afleggen, andere EU-landen doen dat voorlopig niet. Volgens politicoloog Hendrik Vos (UGent) is die tweespalt een gevolg van de keuze om gezondheidszorg als nationale bevoegdheid te houden, waardoor elk land op eigen houtje kan beslissen. “Bij elk land spelen verschillende economische of politieke overwegingen. In het geval van Italië speelt het bijvoorbeeld wellicht mee dat het land zo hard geraakt werd in de eerste coronagolf. Het gevolg is dat je tot dergelijke absurde situaties komt, waarbij het ene EU-land gaat testen en het andere niet.”