Europa heeft vanaf vandaag eigen politiedienst

DEN HAAG.

VAN ONZE MEDEWERKER

In het gebouw van Europol in Den Haag zal vandaag toch minstens één glas geheven worden, zegt Belg en plaatsvervangend Europol-directeur Willy Bruggeman bijna besmuikt. Al vijf jaar knokken hij en directeur Jorgen Storbeck en de tientallen andere Europollers voor hun Europese politiedienst in wording. En vandaag is het zover.

De Europol-conventie, waarin taken, bevoegdheden van en controle op Europol geregeld worden, werd officieel op 1 oktober vorig jaar van kracht. Maar omdat nog enkele 'formaliteiten', zoals de benoeming van de directie, geregeld moesten worden, gaat Europol pas écht van start op 1 juli 1999.

Vanaf vandaag mag Europol persoonsgebonden informatie opslaan, mits de feiten betrekking hebben op minstens twee lidstaten en er sprake is van georganiseerde criminaliteit. Tot nog toe mochten de verbindingsofficieren van de lidstaten bij Europol hoogstens op verzoek niet-persoonsgebonden informatie aan elkaar doorgeven. Nu moeten lidstaten informatie over bepaalde criminele fenomenen en onderzoeken aan Europol bezorgen.

"Europol was tot nu toe niet eens een papieren tijger," zegt Glen Audenaert, hoofd van de nationale eenheid bij Europol, ressorterend onder de divisie internationale politiesamenwerking van de APSD (Algemene Politie Steundienst) in Brussel. "Vandaag wordt een welp geboren, waarvan het de vraag is of die uitgroeit tot een echte of tot een papieren tijger. Europol zal zich moeten bewijzen door het vertrouwen van alle politiediensten te winnen en intelligence te verzamelen waarmee rechtszaken tegen criminelen gewonnen kunnen worden."

Europol heeft flink wat bevoegdheden, waarvan de belangrijkste het 'positief injunctierecht' is: Europol kan justitie in lidstaten verplichten om organisaties of mensen te vervolgen. Een echte Europese FBI zal Europol voorlopig niet worden. Er wordt wel over gedroomd, maar zo lang er niet zoiets bestaat als een Europees strafrecht, openbaar ministerie en rechtbank, zal Europol geen actief opsporingsonderzoek mogen doen.

Bruggeman denkt dat het er ooit wel van zal komen, de Europese FBI. Al zal het nog vele jaren duren. "Voor oorlogsmisdaden gaat men nu al zover dat men militairen mensen laat oppakken om ze voor een tribunaal te brengen. Wat men aandurft voor oorlogsmisdaden, durft men nog niet voor de georganiseerde misdaad. Maar die tijd zal komen en dan denk ik bijvoorbeeld aan nucleaire criminaliteit of het vervalsen van de euro. Hoewel we daarvoor een Europese rechtbank nodig hebben en daar zijn we nog lang niet aan toe. Europol is wel een stap in die richting."

Wordt intussen nog wel enige controle uitgeoefend op wat men in Den Haag bekokstooft? Audenaert: "De informatie is beter beschermd dan binnen Interpol of de info die via het 'old boys network' van politiemensen wordt uitgewisseld. De raad van bestuur van Europol, waarin van elke lidstaat twee afgevaardigden zitten, legt verantwoording af aan de Europese ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie."

Daarnaast is er het Joint Supervisory Body, waarin voor België VUB-hoogleraar prof. Deschutter zit, dat over bescherming van de privacy en persoonsgegevens moet waken. De democratische controle op Europol wordt uitgeoefend door het Europees Parlement. En op Belgisch niveau is het de nationaal magistraat die toezicht uitoefent. Voor alle andere politiediensten is het overigens strikt verboden rechtstreeks met Europol te communiceren. Daarmee verstevigt de APSD zijn positie tegenover het CBO van de rijkswacht.

Hans van Scharen