EU neemt stelling tegen China: sancties tegen Europarlementariërs moeten van de baan of investeringsverdrag gaat niet door

China, dat de EU aanwijst als de hoofdschuldige van de diplomatieke crisis, weigert de sancties terug te draaien. Door deze patstelling staat het investeringsverdrag tussen Peking en Brussel voor onbepaalde tijd in de ijskast.

Het Europees-Chinees Investeringsverdrag (CAI) werd eind vorig jaar beklonken en wacht op ratificatie door het Europarlement. Voordat die procedure op gang kwam, legde de EU in maart sancties op aan vier Chinese ambtenaren die Brussel verantwoordelijk acht voor mensenrechtenschendingen in Xinjiang. Daar zitten naar schatting een miljoen Oeigoeren en andere moslims in heropvoedingskampen en zou sprake zijn vandwangarbeid.

China, dat die beschuldigingen afdoet als ‘leugens en desinformatie’, sloeg direct terug met ongekend harde sancties. Naast een tiental Europarlementariërs en diplomaten werden de EU-commissie mensenrechten, Europese denktanks en individuele academici in de ban gedaan.

Grootste EU-handelspartner

China heeft vorig jaar de Verenigde Staten ingehaald als grootste handelspartner van de EU. In de Chinees-Europese handel ging vorig jaar 586 miljard euro om. Het investeringsverdrag doet iets aan de oneerlijke behandeling van Europese bedrijven in China. Voor China is de overeenkomst economisch minder dringend, omdat de Europese open markten Chinese bedrijven al toegang geven. Voor Peking is CAI van politiek belang, omdat zo'n investeringsovereenkomst bijdraagt aan een imago van China als een eerlijke en betrouwbare partner.

Sinds de sancties hangt het CAI echter aan een een zijden draadje. Onlangs zei Europees commissaris Valdis Dombrovskis dat het ‘door diplomatieke spanningen’ nu geen nut heeft politiek draagvlak voor het CAI te zoeken.

Harde taal aan Brussel

Hoewel de resolutie niet bindend is en uiteindelijk de Commissie beslist, is de harde taal aan het adres van de Brusselse top veelzeggend, zeker omdat 599 Europarlementariërs achter de resolutie staan – slechts 30 stemden tegen en 58 onthielden zich van stemming. Het Europarlement is ontevreden over het gebrek “aan tastbare vooruitgang op het gebied van de mensenrechten” in het Europese China-beleid. Dat de voorzitters van de Raad van Europa en de Europese Commissie niet eens duidelijk hebben gezegd dat Chinese “sancties tegen democratisch gekozen Europarlementariërs niet getolereerd worden” zit het Europarlement dwars, evenals het getreuzel om praktische stappen te nemen om het Brussels ongenoegen over de uitgeholde autonomie van Hongkong kracht bij te zetten. Een poging tot sancties wegens Hongkong werd onlangs gedwarsboomd door Hongarije.

Wat het Europarlement betreft stelt de EU zich assertiever op tegen China. Daarom moet Brussel haast maken met initiatieven om dwangarbeid in productieketens van Europese bedrijven te bestrijden. Ook wil het Europarlement dat tien lidstaten, die uitleveringsverdragen met China hebben, die overeenkomsten opschorten. China probeert met die verdragen Oeigoeren, Tibetanen, burgers uit Hongkong en in Europa gevestigde Chinese dissidenten terug te halen om hen in China te berechten.