EU-landen boycotten Russisch-Syrische top over terugkeer vluchtelingen

De internationale conferentie, die twee dagen duurt, wordt georganiseerd door het Russische ministerie van Defensie en de Syrische regering. Bijna zes miljoen Syriërs zijn hun land ontvlucht tijdens de oorlog, die nu al negen jaar duurt. Volgens de Syrische president Assad en zijn Russische bondgenoot Poetin is voor hen de tijd gekomen om terug te keren.

“We weten dat ze graag terug willen”, stelde Assad deze week in een officiële verklaring. De Russische president Poetin zei dat de meeste Syrische vluchtelingen “gezonde burgers” zijn die “kunnen en moeten deelnemen aan de heropbouw van hun land”. Rusland houdt zich steeds openlijker bezig met de terugkeer van Syrische vluchtelingen uit onder meer buurland Libanon.

Voor de conferentie zijn tientallen landen uitgenodigd. De uitnodiging plaatst hen voor een lastige keuze. De terugkeer van Syrische vluchtelingen geldt als politieke wensdroom. Maar naar Damascus afreizen en de conferentie bezoeken, betekent ook het gezag van Assad legitimeren. De Syrische regeringsleider wordt beschuldigd van grootschalige mensenrechtenschendingen en de inzet van chemische wapens tegen zijn eigen onderdanen.

Lidstaten blijven weg

De Europese Unie maakte dinsdag bekend dat geen van haar lidstaten de conferentie zal bezoeken. “De situatie in Syrië leent zich momenteel niet voor het bevorderen van vrijwillige terugkeer”, zegt de EU in een verklaring. Teruggekeerde vluchtelingen zijn volgens de Unie het slachtoffer geworden van marteling, ontvoeringen, langdurige gevangenschap, gedwongen dienstplicht, discriminatie bij de toewijzing van woonruimte en worden in Syrië geconfronteerd met “slechte of niet-bestaande basisvoorzieningen”.

De Verenigde Staten keerde zich al eerder openlijk tegen het door Rusland geleide initiatief, samen met Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Egypte, Saudi-Arabië en Jordanië. Deze landen benadrukken dat alleen de Verenigde Naties voorwaarden kunnen stellen voor de terugkeer van vluchtelingen, en niet Rusland of de Syrische regering in Damascus.

Ondanks de internationale boycot zijn de VN op hoog niveau bij de conferentie vertegenwoordigd. De VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR slaat de uitnodiging weliswaar af, maar VN-hulpcoördinator Imran Riza schuift aan als waarnemer, bevestigen meerdere bronnen. Ook Libanon, het buurland van Syrië waar circa een op de vier inwoners een Syrische vluchteling is, stuurt een diplomatieke afvaardiging.

Het doel van de conferentie is problemen aan te pakken die de terugkeer van vluchtelingen in de weg staat. Toch waren internationale hulporganisaties eerst niet uitgenodigd. Zondag werd te elfder ure toch nog een uitnodiging verspreid via de overleggroep van hulporganisaties in Damascus.