Ethiopische talen sterven uit

Addis Abeba.

IPS

Van de 80 talen die in Ethiopië worden gesproken, dreigen er 22 onherroepelijk uit te sterven. De universiteit van Addis Abeba luidt de alarmklok over nog vijf andere talen.

De meeste Ethiopische talen die met uitsterven bedreigd zijn, worden gesproken in het zuiden van het land. Twee talen, het Gafat en het Bosha, worden vermoedelijk al door niemand meer beheerst, zegt Abebe Gebre Tsadiq, de voorzitter van het departement linguïstiek van de universiteit van Addis Abeba. Het Ungota of Birale heeft nog zes sprekers, het Shabo nog ongeveer honderdvijftig.

Het uitsterven van talen heeft verschillende oorzaken. Afgelegen gebieden raken ontsloten en lopen leeg door de verstedelijking; de grotere talen krijgen de bovenhand door de invloed van economische contacten, gemengde huwelijken, het onderwijs en de noodzaak om te communiceren met bestuurlijke instellingen.

Ook vrede tussen volken die vroeger altijd met elkaar overhoop lagen, kan kleine talen doen verdwijnen. Emiye Mituku, een 25-jarige vrouw uit het noordwesten van Ethiopië die nu in Addis Abeba leeft, sprak thuis Amhaars, de grootste taal in het land, maar leerde Agaw van de vrouwn met wie ze hout ging sprokkelen. "Agaw spreek ik hier nog nauwelijks, en ik ben al veel woorden vergeten," zegt Mituku.

Maar volgens Tsadiq doen ook taboes talen uitsterven. Zo wordt Kemant enkel nog gebruikt voor rituelen en gebeden. Alleen de hoogbejaarde Kenant-sprekers gebruiken hun taal nog in de dagelijkse omgang. De Kemant zijn overgeschakeld op het Amhaars voor alles wat met het dagelijkse leven te maken heeft. Wetenschappers voorspellen dat het Kemant over veertig à vijftig jaar helemaal zal zijn uitgestorven. Maar als voor de nieuwe generaties de rituelen hun betekenis verliezen, kan dat nog veel sneller het geval zijn.

Tsadiq gelooft dat het onmogelijk is het uitsterven van talen tegen te gaan. Maar het Summer Institute of Linguistics probeert alvast zoveel mogelijk talen vast te leggen voordat de laatste sprekers ervan de geest geven.

Yemisrach Benalfew