Erdogans AKP wil verkiezingen in Istanbul helemaal overdoen

De partij van president Recep Tayyip Erdogan kan het niet verkroppen dat de hoofdprijs bij de lokale verkiezingen van 31 maart aan haar neus voorbij dreigt te gaan. Kandidaat Ekrem Imamoglu van de oppositiepartij CHP kreeg volgens de kiesraad zo’n 25.000 stemmen meer dan zijn tegenstander van de AKP, oud-premier Binali Yildirim. Na enkele hertellingen is de voorsprong geslonken tot 14.000 stemmen, maar een andere uitkomst lijkt uitgesloten.

Dat is niet waar het Erdogan-kamp op had gerekend. Al meteen na het sluiten van de stembussen werden overal in de stad posters opgehangen met de tekst ‘Bedankt, Istanbul’ naast de beeltenis van Erdogan en Yildirim. De posters hangen er nog altijd. Vanaf een blinde muur kijken de twee politici, hun kiezers bedankend, uit op het Taksimplein in het stadshart. Verwijderen van de plakkaten zou erkenning van het verlies betekenen.

Dat de hoofdstad Ankara in CHP-handen zou kunnen vallen was ingecalculeerd, en bij het verlies in enkele andere grote steden legde de AKP zich tandenknarsend neer. Maar Istanbul is een ander verhaal. Het is de grootste stad van Turkije en ’s lands culturele en economische centrum. De burgemeester van de metropool is de spin in een web van financiële belangen.

De stad van de president

Bovendien is het de stad van de president. Erdogan komt hier vandaan en in de jaren negentig schiep hij als burgemeester zijn imago van kundig bestuurder. Op verkiezingsposters verklaarde hij een ‘liefdesaffaire’ te hebben met de stad. Ook die affiches hangen nog overal.

De liefde werd echter niet beantwoord, volgens de voorlopige uitslag. De AKP vocht daarop de resultaten aan in een groot aantal kiesdistricten. Er zouden tal van onregelmatigheden zijn geconstateerd: foutief ingevulde stembiljetten, overleden burgers die een stem hadden uitgebracht, kiezers die hadden gestemd buiten hun woonwijk.

In een deel van de districten besloot de kiesraad tot hertelling. Inderdaad bleken er fouten te zijn gemaakt, maar onvoldoende om de uitslag te doen kantelen. Daarop diende de AKP telkens weer nieuwe bezwaren in, tot aan een – afgewezen – verzoek om de stemmen in heel Istanbul opnieuw te tellen toe.

Eindeloos rekken

Het Erdogan-kamp wekt de indruk erop uit te zijn het proces eindeloos te rekken. In het district Maltepe kreeg de AKP het maandag, na een week moeizaam hertellen, voor elkaar dat de hele hertelling wordt overgedaan. De partij had bezwaar gemaakt tegen het inzetten van extra controleteams. De CHP, die haast wil maken, had hierop aangedrongen.

Op de kiesraad wordt van regeringszijde ongetwijfeld grote druk uitgeoefend. Maandag had president Erdogan het zelfs over ‘misdrijven’ door niet nader genoemde krachten en ‘georganiseerde inmenging’ in de verkiezingen, een vergrijp waarvan meestal de AKP-regering zelf wordt beschuldigd.

Regeringsgezinde media wekken de afgelopen dagen steeds meer de indruk alsof het uitschrijven van nieuwe verkiezingen onvermijdelijk is. ‘Opnieuw stemmen waarschijnlijk’, zo opende de krant Daily Sabah maandag. De AKP heeft gezegd het verzoek om nieuwe verkiezingen in te dienen zodra het tellen in het district Maltepe klaar is.

In Keskin één stem verschil

De kiesraad staat bekend als betrouwbaar, maar hoe meer twijfel de AKP weet te zaaien aan de resultaten, hoe groter de kans dat de raad onder de druk bezwijkt. Als Istanbul opnieuw naar de stembus moet, is dat waarschijnlijk op 2 juni. Dan worden ook de verkiezingen in Keskin in West-Turkije overgedaan. De AKP ging daar in beroep nadat de CHP-kandidaat met acht stemmen verschil had gewonnen. Na hertelling was de voorsprong geslonken tot één stem.

Met een tweede stemronde in Istanbul loopt de AKP ook risico’s. Als Yildirim in tweede instantie weer verliest, zal het gezichtsverlies voor de partij en voor president Erdogan des te groter zijn. Tegelijk zou verlies – mits geaccepteerd door de AKP – het beeld enigszins corrigeren van een democratie die verpietert onder een almachtige president.