‘Er worden al vacatures geschrapt’: Belgische bedrijven steeds meer in het nauw door oorlog

Torenhoge energiekosten, bevoorradingsproblemen en de ene loonindexering na de andere: het zijn moeilijke tijden voor Belgische bedrijven. Dit dreigt vroeg of laat ook af te stralen op de arbeidsmarkt.

Ze hadden normaal moeten opfleuren na de coronacrisis, maar door de inflatie en de oorlog in Oekraïne krijgen Belgische bedrijven het steeds moeilijker. Hun kosten voor energie, grondstoffen en vervoer zijn fors toegenomen. In de zwaarst getroffen sector, de landbouw, gaat het om een stijging van liefst 90 procent in zes maanden tijd. Andere grote slachtoffers zijn de horeca (80 procent) en de kruidenierswinkels (69 procent).

De cijfers komen uit een bevraging bij 2.415 bedrijven en zelfstandigen door de Nationale Bank, het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) en andere werkgeversorganisaties. Hoewel ze gebaseerd zijn op de perceptie van bedrijfsleiders, geven ze een indicatie van het moeilijke klimaat voor bedrijven. Zo zouden zij hun activiteiten met gemiddeld 7 procent terugschroeven, hun investeringen met 12 procent.

Prijsstijgingen

Een van de oorzaken is dat ze de gestegen kosten niet volledig kunnen of durven doorrekenen aan de consument, die het zelf al moeilijk heeft. Zo zijn de prijzen van landbouwproducten ‘slechts’ 23 procent gestegen. Toch kan de consument uiteindelijk de grote pineut worden. Minder productie kan immers tot schaarste leiden, die op haar beurt prijsstijgingen aanwakkert. Zo komen we in een vicieuze cirkel terecht.

Ook op de arbeidsmarkt is de situatie precair. Volgens macro-econoom Geert Langenus is de economische situatie “vergelijkbaar met die van oktober 2021”, toen ons land nog maar net uit het coronadal begon te klimmen. Als dit zo doorgaat, dreigt dit op termijn de werkgelegenheid aan te tasten. “Afvloeiingen van personeel zien we nog niet, maar er worden wel al vacatures geschrapt”, zegt Unizo-topman Danny Van Assche.

De studie is koren op de molen van de werkgevers, die de hakken in het zand zetten voor de loonsonderhandelingen van volgend jaar. “Door de stijgende kosten kunnen wij absoluut niet akkoord gaan met de vraag van de vakbonden om nog meer loon boven op de automatische index te geven”, zegt Van Assche. De werkgevers eisen een strikte toepassing van de loonwet, die onze loonstijgingen in toom moet houden.

Loonhandicap

Ook de automatische indexering is volgens de werkgevers aan herziening toe. Deze zadelt hen op met een extra loonhandicap tegenover de buurlanden. Toch vallen pleidooien zoals die van VBO-topman Pieter Timmermans om de pijn ‘gelijk te verdelen’ op een koude steen langs vakbondszijde.

“Never waste a good crisis. Voor de werkgevers is er altijd wel een reden om geen loonmarge te geven”, zegt David Vanbellinghen, woordvoerder van de christelijke vakbond. Hij verwijst naar de uitspraak van Pierre Wunsch, gouverneur van de Nationale Bank, in Knack dat de winstmarges van ondernemingen historisch hoog liggen. “Met alle respect, maar de werknemers hebben hun deel van de pijn al geleden.”