Er valt helaas niet te ontkomen aan die stijgende energieprijzen: zo kan je de schade nog wel beperken

Krijgt u ook koude rillingen van de almaar stijgende energieprijzen en vraagt u zich af of u die factuur voor gas en elektriciteit wel zal kunnen blijven betalen? Slecht nieuws: aan die hogere afrekening valt niet te ontkomen, maar wie slim (en snel) is kan de schade nog beperken. Vijf vragen en antwoorden over de nu al oververhitte energiefactuur, die wel eens een hele winter zou kunnen blijven doorstijgen.

De prijzen voor elektriciteit en aardgas in Europa gingen deze week volledig door het dak. Maandag steeg de Nederlandse TTF-Future, een referentieprijs voor aardgas, met 10 procent. Sommige weermodellen wijzen op een koudere winter dan verwacht, waardoor de krapte op de markt nog zou kunnen stijgen. Maar ook dinsdag én woensdag bleef de hausse op de gasmarkt duren, met een uiteindelijke stijging tot 86,5 euro/MWh voor levering in oktober, een record.

“Deze evolutie is al een tijdje aan de gang. Sinds begin dit jaar is aardgas vijf keer zo duur geworden”, zegt Tom Simonts, senior Financial Economist bij KBC. “Er is paniek omdat de vraag groter is dan het aanbod. Nochtans is er aanbod genoeg, maar het is niet zo eenvoudig om dat ook allemaal op de juiste plaats te krijgen.” Dat er aanbod genoeg is, bevestigt ook Marc Van Den Bosch, general manager van FEBEG, de federatie van Belgische elektriciteits- en gasbedrijven. “Er is geen enkel signaal dat er een tekort aan energie komt deze winter, geen aanwijzingen voor een black-out.”

Kan de overheid ingrijpen om de prijzen een halt toe te roepen?

“De energieprijs wordt bepaald door verschillende componenten en het is de energiekost die nu enorm is gestegen. We zijn overgeleverd aan de internationale prijzen en kunnen daar op Belgisch niveau niets aan doen en zelfs op Europees niveau niet”, zegt Simonts.

Sommige regeringen hebben nochtans al ingegrepen. Frankrijk betaalt aan armere huishoudens een eenmalige vergoeding. Griekenland is bezig subsidies te regelen om huishoudens te helpen de hogere rekeningen te betalen. Bij ons herhaalt federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) haar pleidooi om het uitgebreide sociaal tarief voor energie te verlengen. De coronacrisis zorgde ervoor dat het sociaal tarief werd uitgebreid, en Van der Straeten wil nu ook dat het in 2022 van kracht blijft. Op dit moment zijn in België 2 miljoen mensen met een laag inkomen of beperkt pensioen daardoor beschermd tegen de stijgende prijzen. “Op het duurste moment van het jaar mensen laten switchen van energieleverancier, dat is armoede organiseren”, klinkt het.

Vlaams minister van Energie Zuhal Demir (N-VA) suggereerde woensdag dan weer dat de federale regering het btw-tarief op elektriciteit tijdelijk zou kunnen verlagen, om op die manier de stijgende energiefacturen te temperen. “Dat heeft men ook gedaan voor de horeca”, aldus Demir.

Kunnen we de kerncentrales niet langer openhouden?

De federale regering beslist in november op basis van een evaluatie of de kernuitstap kan doorgaan zoals gepland. Zelfs als de twee kerncentrales openblijven, zal gas dominant zijn voor de elektriciteitsproductie in ons land. Het vermogen dat gascentrales produceren ligt in alle scenario’s vier keer hoger dan wat de twee kerncentrales nog zullen leveren. En zelfs dan blijven we afhankelijk van de import van energie uit het buitenland, wat bij schaarste in hogere prijzen zal resulteren.

Wat met de invloed van de gascentrales?

De hoge gasprijs duwt ook die van stroom nog meer de hoogte in. Een derde van de Belgische elektriciteitsproductie is namelijk afkomstig uit gascentrales. Bij een kernuitstap moeten er nog zo’n drie nieuwe gascentrales bijkomen. “Maar het zijn vooral internationale kolencentrales, in onder meer Duitsland en Polen, die de internationale marktprijs bepalen, en daar spelen nu ook de de dure uitstootrechten voor CO2”, zegt Van Den Bosch.

Manipuleert Rusland de gasmarkt?

Een aantal Europarlementariërs heeft Brussel eerder deze maand gevraagd een onderzoek in te stellen naar de rol van Gazprom bij de stijging van de Europese gasprijzen. Het vermoeden bestaat dat de Russische leverancier de markt manipuleert. “Momenteel is er een gebrek aan aanvoer uit Rusland omdat een hele grote gaspijplijn, de Nord Stream 2, nog niet operationeel is. Dat komt omdat we wat schrik hebben om té afhankelijk te worden van het Russische gas”, zegt Simonts. “We hebben eigenlijk niet veel keuze. Dan zie je toch dat onze hele energiebevoorrading leeft bij gratie van de import die we kunnen realiseren.”

Wat kan ik zelf doen om de hoge prijzen te drukken?

“Net nu wensen heel wat consumenten een vast tariefplan af te sluiten om zich in te dekken tegen nóg hogere prijzen”, zegt Simon November van Test Aankoop. “Zij spelen liever op safe, ook al zijn de prijzen vandaag heel hoog. Je kunt deze keuze inderdaad overwegen, op voorwaarde dat je daarna de evolutie van de prijzen in de komende maanden opvolgt en actie onderneemt op het moment dat ze opnieuw normaliseren.”

“Alleen kan je dus niet meer bij elke leverancier terecht. Intussen lieten Mega, Octa+, Vlaamse Energieleverancier en Lampiris in Brussel weten geen vaste tariefplannen meer aan te bieden. Heb je nog een lopend contract bij één van deze spelers, dan wijzigt er niets voor jou en houd je het best jouw contract. Maar als je een nieuwe klant bent of als je huidige contract afloopt, ben je voortaan aangewezen op een variabel tarief. Wie toch de voorkeur geeft aan een vast contract, kan nog terecht bij enkele spelers. Zo blijven onder meer Engie, Luminus en Eneco wél vaste tarieven aanbieden. Via onze prijsvergelijker kan je ook nog een vast contract bij Mega sluiten, maar enkel nog tot eind september. In Brussel is de keuze echter zeer beperkt en kan je vandaag eigenlijk enkel nog bij Engie terecht voor een vast tarief.”