“Er is niks feministisch aan shoppen, paaldansen en chocolade”

Notoir antikapitaliste, voorvechtster van gratis hoger onderwijs en critica van de #MeToo-beweging: Nina Power is op zijn minst een veelzijdig denker te noemen. Sinds de publicatie van haar feministische boek One Dimensional Woman in 2009 kun je haar niet meer wegdenken uit het publieke debat in Groot-Brittannië.

In dat pamflet maakt Power, niet gespeend van een fikse dosis humor, brandhout van hip lifestylefeminisme dat een economische agenda dient. Binnen de populaire cultuur wordt de geëmancipeerde vrouw immers gelijkgesteld aan iemand die in het bezit is van een dure handtas, een vibrator, een man en een leuk appartement. “Is dat vrouwbeeld nu echt het culminatiepunt van al die decennia strijd voor gelijke rechten? Saai hoor.”

Je bent niet onverdeeld gelukkig met het feit dat het feminisme weer hip is.

Nina Power: “Het is dubbel. Als meer mensen zich verdiepen in het feminisme en daardoor gaan nadenken over kwesties als geweld, arbeid en racisme, kan ik dat uiteraard alleen maar toejuichen. Alleen wordt het feminisme dat ik sinds 2000 heb zien opkomen, helaas meer en meer ingezet als een merk en ontbeert het elke vorm van radicaliteit.”

“Zo zie je dat het kritiekloos gerecupereerd wordt door een rechtse en gewelddadige agenda. Typevoorbeeld blijft het feit dat Bush zijn war on terror onder meer legitimeerde met het argument dat de vrouwen in Afghanistan en Irak onderdrukt werden door de taliban. Plots was hij een feminist die vrouwen ging bevrijden.” (lacht)

Je verzet je tegen een commercieel feminisme.

“Wat betekent feminisme nog als je elke politieke dimensie eruit wegfiltert? Er is een soort van zelfhulpfeminisme ontstaan waarbij het antwoord op complexe vragen rond werk, seksualiteit en familie er simpelweg in bestaat dat je meer zelfvertrouwen moet hebben. Daardoor raken de politieke en historische dimensies van feminisme ondergeschikt aan de imperatief om een sterker individu te worden. Binnen die logica lijkt alles feministisch: shoppen, paaldansen en chocolade eten. Op die manier valt het verlangen naar emancipatie samen met het kapitalistische verlangen om meer te kopen.”

“Het beeld van de geëmancipeerde, werkende vrouw die een obsessie heeft met schoenen en baby’s en graag zeurt over haar man bij een groot glas witte wijn, is alomtegenwoordig in onze westerse wereld. Maar het soort van emancipatie dat naar voren wordt geschoven door magazines en in de populaire cultuur is allesbehalve bevrijdend. Integendeel: het levert een heel eng en eendimensionaal kader op dat niet toelaat om buiten de lijntjes te kleuren.”

Het thema arbeid is belangrijk in je werk. Sinds de jaren 60 en 70 behalen vrouwen niet alleen veel vaker een hoger diploma, ze bouwen ook carrières uit. Alleen draait die vooruitgang niet altijd in hun voordeel uit.

“Er zijn heel wat feministische stromingen die ervan uitgaan dat je gelijkheid bereikt via arbeid. Hoe meer vrouwen doorstromen naar de arbeidsmarkt, hoe beter. En natuurlijk zal ik niet ontkennen dat arbeid kan leiden tot onafhankelijkheid. Maar mijn feminisme is veel radicaler dan dat. Want wat hebben we eraan als alle vrouwen alleen maar meedraaien binnen de kapitalistische arbeidsmarkt zoals die nu is?”

“Ik ben als twintiger lange tijd interimkracht geweest om mijn studies te kunnen betalen. De interimindustrie is het perfecte symbool voor wat er misloopt op de arbeidsmarkt. Je kent je collega’s niet, dus het is onmogelijk om je te organiseren en samen te protesteren tegen wat er misloopt. Je wordt voor korte periodes naar eender waar gestuurd. Je bouwt geen band op met collega’s, niemand kent je naam en vaak word je slecht behandeld terwijl je ontzettend weinig verdient. Zoals heel veel mensen vond ik het ellendig om te moeten werken.”

Wat stel je voor als alternatief voor het huidige bestel?

“Ik verlang niet per se naar een totale revolutie waarbij er tabula rasa gemaakt wordt met de wereld die er nu is. Wel denk ik dat we de samenleving in een ander daglicht kunnen stellen. Zo zijn we met zijn allen doordrongen van het idee dat we in competitie zijn met elkaar. Als vrouwen winnen, moeten mannen verliezen, zo lijkt het wel. Nochtans geloof ik daar niets van. We zijn als mensen heus intelligent genoeg om collectief overleg te plegen over de manieren waarop wij onze levens willen leiden. Wat overigens niet betekent dat we geen oog moeten hebben voor historisch leed dat werd berokkend aan vrouwen, mensen van kleur en andere minderheden. Maar fundamenteel gezien denk ik dat we elkaars gezelschap appreciëren.”

“Ik vind alleszins dat we als samenleving op zoek moeten gaan naar hoe we zo vrij mogelijk kunnen zijn. Dat gaat over de vrijheid om je te ontplooien zoals je wil, over vrije meningsuiting en de vrijheid om actie te voeren. Maar ik wil ook onderstrepen hoeveel belang ik hecht aan zoveel mogelijk vrije tijd voor iedereen. Ik weet dat dat misschien utopisch klinkt, maar ik denk dat vrije tijd is waar mensen behoefte aan hebben. En in tijden waarin de grenzen tussen werk en privé steeds meer vervagen, hebben we er steeds minder van.”

Even terug naar die relatie tussen mannen en vrouwen. Je bent niet zomaar fan van de hele #MeToo-beweging.

“Kijk, wat goed is aan #MeToo is dat het een soort van historische erkenning is van vormen van geweld die om uiteenlopende redenen niet door het juridische systeem zijn aangepakt. Alleen sta ik weigerachtig tegenover het feit dat dat gepaard gaat met het online noemen van man en paard. Als je sociale media inzet om te getuigen over wat je werd aangedaan, heb je geen controle over de gevolgen.”

“Je hebt vandaag bovendien geen enkel bewijs meer nodig om iemand levenslang aan de schandpaal te nagelen. Sommige mannen zijn hierdoor alles kwijtgeraakt en ik denk dat die straf in een aantal gevallen te zwaar is. Er zijn andere manieren om om te gaan met de schade die iemand je berokkend heeft.”

Waaraan denk je dan?

“Om te beginnen zou het goed zijn mochten we gewoon al praten met de persoon die ons slecht behandeld heeft. Ik heb dat zelf ook gedaan naar aanleiding van #MeToo en het heeft me enorm geholpen. Ik ben daarenboven blij dat ik het leven en de carrière van de man in kwestie niet overhoop heb moeten halen. Ik zeg niet dat dat altijd de oplossing is. Maar ik wil niet dat we evolueren naar een wereld waar mannen vrouwen niet meer durven aanspreken. Dat zou maar een dooie boel zijn.”

#MeToo gaat toch niet over mannen die vrouwen aanspreken? De beweging klaagt grensoverschrijdend gedrag aan.

“Goh, daar ben ik het niet zomaar mee eens. Er is in heel die storm een breed arsenaal aan zaken de revue gepasseerd. Daar was inderdaad geweld bij, maar er werd evengoed geklaagd over mansplaining (een fenomeen waarbij mannen dingen uitleggen aan vrouwen terwijl ze al goed op de hoogte zijn, CH) of over mannen die complimenten geven aan vrouwen. Afhankelijk van de context kan het nochtans heerlijk zijn om een compliment te krijgen.”

“Ik hoop dat we ons als volwassenen tot elkaar kunnen verhouden. Dat zie ik liever dan dat vrouwen weer als slachtoffers worden afgebeeld. Vrouwen zijn geen kinderen. Als iemand iets zegt dat we niet leuk vinden, moeten we in staat zijn om wederwoord te bieden.”

In de grote #MeToo-dossiers die de media gehaald hebben, bleek dat nochtans onmogelijk. Het ging telkens om mannen met macht die misbruik maakten van hun positie. Jonge actrices die pas aan hun loopbaan beginnen, kunnen vaak niet zomaar tegen een grote regisseur te zeggen dat ze niet gediend zijn van zijn gedrag.

“We leven inderdaad in een zeer ongelijke wereld en die ongelijkheid speelt ook tussen de seksen. Maar we hebben wel een wetgeving die seksueel gedrag op de werkvloer reglementeert. We hebben als maatschappij dus al collectief gezegd dat zo’n gedrag ontoelaatbaar is. Wat niet wegneemt dat ik begrijp dat het niet makkelijk is om ermee naar buiten te komen. Als seks gebruikt wordt om een carrière te maken of te breken, is dat extreem onrechtvaardig.”

“Kijk, ik vind dat we in onze samenleving macht anders moeten bekijken. We moeten de hiërarchie herdenken. Ik geloof bijvoorbeeld sterk in horizontalere organisatievormen waar minder top-down gewerkt wordt. Bovendien beschikken we allen over vormen van macht, alleen worden die vandaag niet allemaal naar waarde geschat.”

“De kapitalistische wereld draagt geld, status en heerschappij over mensen hoog in het vaandel. Maar macht zou evengoed kunnen bestaan uit zorg, plezier brengen in het leven van mensen of goed zijn in luisteren. Als we collectief de waarden devalueren die het systeem momenteel centraal stelt, dan kunnen we in een andere wereld leven. En ja, ik snap het, in de tussentijd moeten we de mensen die misbruik maken van hun macht wellicht af en toe aan de galg praten.” (lacht)

Last but not least. Je werkt aan een universiteit. De academische wereld kun je bezwaarlijk een feministisch en egalitair bastion noemen. Voor iemand die zo hamert op structurele verandering moet dat niet gemakkelijk zijn.

“De Roehampton University waar ik werk is op vlak van verloning en representatie toevallig een voorloper in het Verenigd Koninkrijk. (lacht) Maar je hebt een punt. Ik heb dan ook geen interesse in een positie met macht. Ik werk deeltijds en sta als docent laag op de ladder.”

“Waar ik het moeilijker mee heb, is het feit dat het inschrijvingsgeld zo hoog geworden is. Ik heb me daar samen met mijn collega’s sterk tegen verzet. Onderwijs en commercie zijn incompatibel. Kennis moet gratis worden aangeboden door de staat. Helaas hebben we dat gevecht verloren. Al bewijst de geschiedenis dat we vooral op straat moeten blijven komen voor onze rechten. Actievoeren werkt.”

8/3 in Vooruit (middag) en Kaaitheater (avond).