Er duiken steeds meer holebivrije zones op in Polen, maar Europese fractie met N-VA veroordeelt homohaat niet

“Dit (debat) katapulteert me terug naar mijn kindertijd, toen ze mij zeiden dat je niet anders mocht zijn. Het heeft me een half leven gekost om mezelf daarvan te bevrijden.” Het Belgische Europarlementslid Petra De Sutter (Groen), zelf transgender, oogstte applaus met haar tussenkomst in de plenaire vergadering van het Europees Parlement. Ze sloot een debat af dat op zijn zachtst gezegd erg pittig was. Het Parlement kwam samen over de discriminatie en haatzaaiende uitlatingen tegen lgbt’s in Polen en de “lgbt-vrije zones”.

Dit voorjaar verlegde de Poolse regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) haar aandacht van het migratiethema naar de holebi’s en transgenders. Partijleider Jaroslaw Kaczynski had het over de “lgbt-ideologie”, een “bedreiging voor de Poolse identiteit, voor onze natie, voor haar voortbestaan en dus voor de Poolse staat”. Een campagnebeeld toonde een paraplu met het partijlogo die een gezin beschermt tegen een regenboog, het symbool van de holebigemeenschap. PiS kreeg daarbij de steun van conservatieve katholieke geestelijken.

De etterbuil barstte deze zomer helemaal open. De conservatieve publicatie Gazeta Polska verspreidde in juli stickers onder haar lezers met daarop een doorkruiste regenboogvlag met het opschrift: ‘lgbt-vrije zone’. Burgers, zoals handelaars of horeca-eigenaars, kunnen zo hun eigen lgbt-vrije zone creëren. Maar ook lokale besturen, vooral waar PiS aan de macht is, verklaarden hun stad of zelfs provincie “vrij van de lgbt-ideologie”. Deze zomer waren er al dertig lgbt-vrije zones. Ze zijn op dit moment nog vooral symbolisch, want het is niet zo dat Poolse holebi’s en transgenders vervolging riskeren als ze zich toch in zo’n zone wagen en uiten.

“Het creëert een klimaat van onverdraagzaamheid”, zegt De Sutter. Bij een mars voor lgbt-rechten in juli in het Poolse Bialystok werden de deelnemers bekogeld met stenen, voetzoekers en flessen. Ondanks de zware politie-aanwezigheid geraakten verschillende deelnemers ernstig gewond. Dit najaar kon de politie een poging tot aanslag met een bom verijdelen bij een mars in Lublin en mesaanvallen bij een mars in Wroclaw.

Het Europees Parlement werkt nu aan een resolutie tegen de homohaat en de lgbt-vrije zones waarover het in december een stemming houdt. Een debat in de plenaire vergadering van het Parlement moest daarvoor het startschot geven.

“We moeten verder gaan dan het enkel veroordelen”, zei de Nederlandse Sophie in ’t Veld, van de sociaal-liberale D66. “Het is een aantasting van mensenrechten en een aantasting van internationaal recht, en het heeft geen plaats in de EU. Het moet stoppen.”

Zowel De Sutter als In ’t Veld willen dat naast het Parlement ook de Europese Commissie stappen zet tegen Polen. De Eurocommissaris Cecilia Malmström liet duidelijk verstaan in het Parlement dat discriminatie, intolerantie en geweld op basis van seksuele oriëntatie of genderidentiteit tegen de fundamentele waarden van de unie zijn. Ze zei dat de Europese Commissie zal “blijven vechten voor lgbti-rechten in Polen en elders”, maar vermeldde geen concrete acties. Na navraag bij haar woordvoerder blijkt dat de Commissie voorlopig geen stappen onderneemt.

N-VA en lgbti-propaganda

Het viel op dat er in het Europees Parlement vrij grote eensgezindheid was over het thema, maar dat één fractie zich meermaals luidkeels verzette tegen het Europese initiatief. Spaanse, Bulgaarse en Poolse leden van de conservatieve ECR-fractie vinden dat Europa zich niet te moeien heeft. De Poolse Beata Kempa vindt dat Europa daarentegen aandacht moet hebben voor wat ze “de discriminatie” noemt tegen christenen in haar land. De Bulgaar Angel Dzhambazki vond dat het debat “een crescendo van lgbti-propaganda” had bereikt. “Polen, Hongarije en Bulgarije irriteren u mateloos en ik weet ook waarom”, zei Dzambazki. “Omdat we in deze landen nog geloven dat het gezin een vrijwillig verbond is tussen man en vrouw.”

De Europarlementsleden van N-VA maken ook deel uit van deze ECR-fractie. In tegenstelling tot bovengenoemde ECR-leden noemt de N-VA zichzelf een voortrekker in de strijd tegen discriminatie op basis van geaardheid. De woordvoerder van Europarlementslid Geert Bourgeois herhaalt dat standpunt in een mededeling en voegt eraan toe dat de partij de resolutie zal beoordelen op basis van haar principes en dus ook eventueel voor stemmen. De N-VA benadrukte in het verleden ook al dat de ECR haar leden de vrijheid garandeert om te stemmen. “N-VA handelt, stemt en communiceert overeenkomstig haar eigen programma”, zegt de woordvoerder van Bourgeois nog. “Zonder terughoudendheid.”

Er kwam geen antwoord meer op de vraag waarom noch Bourgeois, noch Kanko, noch Van Overtveldt zich dan lieten horen in het debat. “Dat is op zijn minst een gemiste kans”, zegt Piet De Bruyn, Vlaams Parlementslid bij N-VA en coördinator van het N-VA-regenboognetwerk. “Verder wil ik me niet uitspreken over het werk van mijn collega’s in Europa. Ze zullen wel een grondige reden hebben.”