De bedrijven en winkels zijn opnieuw open, de scholen sinds deze week ook. Hoe pakken andere landen de versoepelingen aan? Uit welke exitstrategieën kunnen ze kiezen?
Stap voor stap zoeken landen wereldwijd de uitgang van de lockdown. Nadat het coronavirus zich vanuit Azië verspreidde, namen vooral in de maand maart veel landen drastische maatregelen om de verspreiding van covid-19 te stuiten. Nu in Noord-Amerika, Europa, Azië en Oceanië sprake lijkt van een afname van de dagelijkse sterfte, beginnen overheden weer versoepelingen door te voeren.
België opende onder meer de bedrijven en de kappers, ook een deel van de kinderen kunnen opnieuw naar de de lagere en secundaire school. Maar hoe pakken andere landen dat aan?
Acht manieren
De Universiteit van Oxford inventariseerde dit. De onderzoekers definieerden acht manieren van versoepelen, waaronder het openen van scholen, het (gedeeltelijk) openen van grenzen en het weer toestaan van bijeenkomsten. In 78 landen bleek sinds half april de lockdown op een van de acht onderdelen te zijn versoepeld. Dat gebeurde vooral in Europa, Noord-Amerika en het zuiden van Afrika.
Landen met het strengste beleid hebben uiteraard de meeste mogelijkheden om weer meer ruimte te scheppen. Strenge landen als Italië en Spanje kunnen maatregelen afschaffen die in landen als Nederland nooit zijn ingevoerd.
In 32 landen in vooral Zuid-Amerika en Midden-Afrika zijn echter sinds half april nog extra maatregelen genomen om het virus in te dammen. Ook in China, Koeweit en Jemen nam het aantal beperkende maatregelen juist toe. In China gebeurde dit nadat de maatregelen eerder in april net minder streng waren geworden.
De acht verschillende methoden geven een goed beeld van hoe landen hun lockdown versoepelen. Overheden hechten er vooral aan om werknemers weer aan het werk te krijgen en burgers meer bewegingsvrijheid te geven. Het herstel van de economie en het sociale leven wegen zwaar.
Het herstel van vermaak en plezier heeft duidelijk minder prioriteit. Massale evenementen en het openen van bioscopen en muziekzalen worden wereldwijd nog altijd weinig toegestaan.
De acht methoden om te versoepelen
Methode 1: Weer naar het werk
Versoepeld door: 54 landen
Strenger door: 12 landen
In landen als Sierra Leone, Laos en Madagaskar mogen inwoners weer naar hun werk. Tot voor kort waren daar alle niet-essentiële werkplekken gesloten en mochten bijvoorbeeld alleen supermarkten en ziekenhuizen open zijn. Elk land hanteert daarbij zijn eigen definitie van ‘essentieel’. In Frankrijk bleven de wijnhandels open, in Italië de nieuwskiosken.
Methode 2: Weer naar buiten
Versoepeld door: 38 landen
Strenger door: 15 landen
Terwijl de Nederlandse regering alleen adviseert om thuis te blijven en burgers zelf bepalen wat ze noodzakelijk achten, mochten inwoners in landen als Italië, Frankrijk en Spanje geruime tijd alleen naar buiten voor het hoogstnoodzakelijke.
In deze Zuid-Europese landen is het strengere regime inmiddels deels afgebouwd. Half april waren er nog 114 landen waar mensen alleen voor boodschappen of essentiële bezoeken (vaak maar één keer per dag) naar buiten mochten. Inmiddels is dat aantal afgenomen tot 90. Tsjechië en Frankrijk zijn bijvoorbeeld iets soepeler geworden, de situatie is daar nu vergelijkbaar met die in Nederland.
Op dit moment zijn er 43 landen waar een advies geldt om voorzichtig te zijn bij het naar buiten gaan. In Oostenrijk was er het advies om thuis te blijven, maar inmiddels geldt dat niet meer. In 5 landen, waaronder Namibië en Mongolië, zijn maatregelen zeer snel afgebouwd. Burgers mochten daar een maand geleden alleen naar buiten voor essentiële zaken, nu zijn er geen belemmeringen meer.
Methode 3 : Weer met het openbaar vervoer
Versoepeld door: 23 landen
Strenger door: 8 landen
Van de ruim 70 landen waar het openbaar vervoer op sommige trajecten helemaal niet meer reed, is een deel de afgelopen weken minder streng geworden. Irak, Italië en Nieuw-Zeeland laten bijvoorbeeld weer meer mensen toe.
Methode 4: Weer reizen binnen het land
Versoepeld door: 22 landen
Strenger door: 4 landen
Reizigers uit het zuiden van Noorwegen moesten twee weken in quarantaine als ze de poolcirkel wilden bezoeken. Het was voor Noren ook verboden om naar hun vakantiehuis te gaan, op straffe van een boete van 15.000 Noorse kronen (meer dan 1.300 euro) of 10 dagen gevangenisstraf.
Sinds 20 april mogen de Noren weer naar hun vakantiehuis. Net als in 21 andere landen mogen burgers zich binnen hun land vrijer bewegen dan een maand geleden. Zo is ook de Oostenrijkse quarantaine voor Tirol opgeheven. In deze zwaargetroffen regio in Oostenrijk mocht niemand buiten zijn of haar eigen dorp komen.
Belize, Jemen en Trinidad en Tobago werden de afgelopen maand juist strenger. In China is het, na een eerdere versoepeling van de regels, in de stad Shulan voor de 600.000 inwoners verboden om de regio te verlaten.
Methode 5: Scholen weer open
Versoepeld door: 21 landen
Strenger door: 0 landen
In België kunnen ongeveer de helft van de leerlingen van de basis- en secundaire scholen sinds deze week terug naar school. België is hiermee een van de 21 landen die de afgelopen periode zijn maatregelen op dit gebied heeft versoepeld. Ook in Australië , Duitsland, Nederland en Griekenland ging een deel van de scholen weer open.
Er waren overigens maar drie landen (Zweden, Burundi en Nicaragua), die zowel basisonderwijs als middelbaar onderwijs helemaal niet hebben gesloten. Hoger onderwijs is in Zweden wel gesloten. Alle andere 150 landen die de Universiteit van Oxford in kaart bracht, sloten de scholen volledig of ten dele.
Methode 6: Weer groepsbijeenkomsten
Versoepeld door: 18 landen
Strenger door: 14 landen
In de staat Georgia in de VS mogen de burgers alweer sinds eind april naar de bioscoop. Ook in Groenland en Oostenrijk zijn de regels voor samenkomsten versoepeld.
Deze versoepeling van bijeenkomsten is voorzichtig in meer landen te zien. De Universiteit van Oxford maakt daarbij onderscheid tussen maatregelen voor bijeenkomsten met tien, honderd en duizend personen.
In Nederland bijvoorbeeld zijn nu al samenkomsten van dertig mensen toegestaan bij uitvaarten, bruiloften en religieuze bijeenkomsten. Bij wettelijk verplichte bijeenkomsten als aandeelhoudersvergaderingen of raadsvergaderingen zijn honderd mensen toegestaan. In bijna 100 landen mogen er om geen enkele reden meer dan tien mensen samenkomen. Op dit moment zijn er 18 landen die grotere bijeenkomsten organiseren dan tijdens het hoogtepunt van de crisis.
Methode 7: Grenzen mondjesmaat openen
Versoepeld door: 11 landen
Strenger door: 9 landen
Een quarantaine voor buitenlandse reizigers klinkt als een zeer strenge maatregel, maar de aankondiging van Spanje om reizigers twee weken op te sluiten is in feite een versoepeling. Voorheen waren de grenzen namelijk geheel gesloten.
Op het hoogtepunt van de coronacrisis waren er 101 landen die hun grenzen voor al het buitenlandse verkeer hadden gesloten. Mondjesmaat worden deze grenzen weer geopend, al komen er andere maatregelen voor in de plaats, zoals een quarantaine en een verbod voor mensen uit bepaalde risicolanden. Ook bij Spanje is dit het geval.
Inmiddels zijn 11 landen soepeler geworden, waaronder Kroatië en Estland. Vrijdag kondigde Italië aan dat vanaf 3 juni buitenlandse reizigers weer mogen komen.
Methode 8: Toestaan evenementen nog onbegaanbare weg
Versoepeld door: 3 landen
Strenger door: 0 landen
In België zijn evenementen voorlopig verboden. En die situatie kan nog wel een hele tijd duren. België staat hierin zeker niet alleen: bijna geen enkel land durft het aan om evenementen te organiseren. In Zuid-Korea en Bermuda zijn de regels enigszins versoepeld, maar ook daar wordt nog steeds aanbevolen om evenementen niet door te laten gaan. Ruim 140 landen staan evenementen helemaal niet toe.
Er zijn maar vier landen waar evenementen gewoon door mogen gaan: Burundi, Nicaragua, Zweden en Zambia. In onder meer Japan en Andorra geldt geen verbod op evenementen, maar is er een overheidsadvies om ze af te gelasten.
