Eerste vrijgegeven document over 9/11 zet relatie tussen VS en Saudi-Arabië verder op scherp

De Amerikaanse veiligheidsdienst FBI heeft zaterdag een eerste document vrijgegeven dat duidelijkheid moet bieden over de precieze rol die Saudi-Arabië heeft gespeeld bij de aanslagen van 11 september 2001. Hoewel het document geen definitieve bewijzen bevat, zet het de relatie tussen beide landen verder op scherp.

Het stuk, dat uit 2016 stamt en zestien pagina’s telt, is het eerste van een reeks geheime documenten die de komende zes maanden openbaar worden gemaakt. Veel nabestaanden vermoeden al langer dat Saudi-Arabië hulp heeft verleend aan terreurgroep Al Qaida. Vijftien van de negentien terroristen waren immers Saudi's en ook toenmalig Al Qaida-leider Osama bin Laden, het brein achter de aanslagen, was afkomstig uit een prominente Saudische familie.

Nadat honderden nabestaanden een brief stuurden naar de Amerikaanse president Joe Biden waarin ze hem vroegen om niet naar de herdenkingen van 9/11 in New York te komen tenzij hij de documenten openbaar maakte, gaf Biden daar vorige week opdracht toe.

Omar al-Bayoumi

Het eerste document, dat zaterdag is vrijgegeven en fiks geredigeerd lijkt, beschrijft onder meer een onderzoek naar Omar al-Bayoumi. Die zou op papier een Saudische student in de Amerikaanse stad Los Angeles zijn, maar in werkelijkheid een Saudische geheim agent die volgens de FBI ten minste twee van de vliegtuigkapers zou hebben geholpen met hun reisplannen, onderdak en financiering.

Een ander deel van het document beschrijft een ondervraging uit november 2015 met een Saudische man die PII wordt genoemd en die bij het consulaat in Los Angeles werkte. In de ondervraging deelt PII meerdere anekdotes over zijn contacten met landgenoten die ‘significante logistieke hulp’ zouden hebben geboden aan een aantal van de vliegtuigkapers.

Omdat de zestien pagina’s, ondanks de vele aanwijzingen, geen harde bewijzen bevatten over de directe rol die de Saudische regering of Saudische ambtenaren zouden hebben gespeeld bij de aanslagen van 9/11, zei de Saudische ambassade in Washington de publicatie toe te juichen. Het document maakt “voor eens en voor altijd een eind aan alle ongefundeerde beschuldigingen jegens het koninkrijk”, aldus een verklaring.

Geheimen van de Saudi’s

Een woordvoerder van de organisatie van nabestaanden van de aanslag van 9/11 was het zaterdag niet eens met die interpretatie. Volgens haar heeft dit vrijgegeven document juist alle twijfel over de Saudische medeplichtigheid weggenomen. “Nu de geheimen van de Saudi’s aan het licht worden gebracht is het de hoogste tijd voor het koninkrijk om zijn verantwoordelijkheid te nemen voor de rol die zijn ambtenaren hebben gespeeld bij het vermoorden van duizenden mensen op Amerikaanse bodem”, aldus een verklaring.

Onder de vorige Amerikaanse president Donald Trump waren de banden tussen de VS en Saudi-Arabië goed: tijdens zijn bezoek aan het land deed hij zelfs enthousiast mee aan een traditionele zwaarddans. Diverse wapendeals waren het gevolg. Sinds Biden de scepter zwaait in Washington zijn de relaties moeizamer geworden. Al tijdens zijn verkiezingscampagne liet hij zich geregeld kritisch uit over het Saudische koningshuis.

Biden beschouwt Saudi-Arabië nog altijd als een ‘strategische partner’, maar stelt zich veel afstandelijker op tegen de grillige Saudische kroonprins Mohammed bin Salman. Zo liet Biden in februari een rapport publiceren dat door president Trump nog geheim was gehouden en waarin staat dat Bin Salman de brute moord op journalist Jamal Khashoggi persoonlijk heeft goedgekeurd.