Eerste telefoontje van Biden en Poetin voorspelt weinig goeds

In een tijd dat de meeste gesprekken van Biden met andere staatshoofden vooral om felicitaties draaien, ging het onderhoud met Poetin deze week gelijk de diepte in. Reden: het zogenoemde START-verdrag, dat op 5 februari dreigde af te lopen.

Dat Strategic Arms Reduction Treaty stamt uit de jaren 80, toen de twee kernmachten besloten voortaan nog maar een maximaal aantal strategische kernwapens te bezitten. Sinds de jaren 80 werd die overeenkomst meermaals vernieuwd of verlengd, maar de huidige versie dreigde volgende week te verlopen, omdat Bidens voorganger Donald Trump weigerde bij te tekenen. Aangezien Biden dinsdagavond wel instemde en ook de Russische Doema het verdrag gisteren formeel accepteerde, kan het nu alsnog met vijf jaar worden verlengd.

Het was, zoals verwacht, een van de weinige onderwerpen waarover de twee het eens waren. “Verlenging van het START-verdrag lijkt het enige snelle resultaat dat tussen Moskou en Washington onder Biden kan worden bereikt”, schreef de Russische buitenlandanalist Vladimir Frolov eerder al op de Russische website Republic. Ook Jake Sullivan, Bidens nieuwe nationale veiligheidsadviseur, liet tevoren al doorschemeren dat wapenbeheersing het enige onderwerp is waar Moskou en Washington elkaar momenteel in kunnen vinden.

Zorgen om Navalny

Het gesprek lijkt daarmee een voorbode voor de nieuwe, koelere relatie tussen beide wereldmachten. Volgens de samenvatting die het Witte Huis ervan gaf, uitte Biden zijn zorgen over de vergiftiging en opsluiting van de Russische oppositieleider Aleksej Navalny, waarschuwde hij Poetin dat hij Oekraïne zou beschermen tegen eventuele Russische agressie, vroeg hij om verantwoording over Russisch wangedrag tegen Amerikaanse soldaten in Afghanistan en beklaagde hij zich over de inmenging van Russische hackers bij onder meer de afgelopen presidentsverkiezingen.

Nu was de relatie tussen Poetin en Biden, die elkaar nog kennen uit de Obama-jaren, ook voor het gesprek niet bijzonder goed. In 2011 zou Biden tegen Poetin gezegd hebben: “Als ik in uw ogen kijk, denk ik niet dat u een ziel heeft.” Waarop Poetin lachend zou hebben geantwoord: “Dan begrijpen wij elkaar.” In een toespraak in 2016 noemde hij Poetin bovendien een dictator en recenter omschreef hij hem als “KGB-tuig”.

Andersom was Poetin een van de laatste wereldleiders die Biden feliciteerde met zijn verkiezingsoverwinning, terwijl hij in 2016 slechts twaalf uur nodig had om Trump zijn gelukwensen over te brengen. Ook beschuldigde hij Biden al van “scherpe anti-Russische retoriek” en sprak zijn woordvoerder over “absolute haat” jegens Rusland.

Weemoed naar Trump

Het zal er allemaal aan bijdragen dat Poetin komende jaren met weemoed zal terugdenken aan de regeertermijn van Trump. Ook die schermde met sancties tegen Rusland, bijvoorbeeld door te dreigen met strafmaatregelen tegen bedrijven die meewerken aan de bouw van de nieuwe Russische gaspijpleiding naar Europa, Nord Stream 2. Maar belangrijker voor Poetin was dat de rol van het Westen in de rest van de wereld onder Trumps leiding steeds verder verbrokkelde. Voor hem betekende dat simpelweg: meer bewegingsvrijheid en dus meer macht.

Dat voordeel lijkt met de komst van Biden voorbij: hij wil dat de VS zich weer nadrukkelijk als wereldmacht manifesteren. Of, zoals het Witte Huis schreef over hun eerste telefoongesprek: “President Biden maakte duidelijk dat de Verenigde Staten resoluut zullen optreden wanneer acties van Rusland ons of onze bondgenoten dreigen te schaden.”