Eerste dag écht bredere maskerplicht op school: ‘In de praktijk gaat het moeilijk, kinderen weigeren aan de schoolpoort’

Er werd de voorbije dagen veel over gepalaverd, maar veruit de meeste ouders legden zich woensdag gewoon neer bij de mondmaskerplicht in het lager onderwijs. Al zoekt een kleine, protesterende minderheid hier en daar wel nog een uitweg.

“Voor de allerkleinsten uit het eerste leerjaar was het soms een beetje moeilijk. Zij vergaten hun mondmasker in hun jaszak bijvoorbeeld, of het masker was eigenlijk veel te groot voor hun gezicht. Maar eigenlijk had iedereen er eentje bij en verliep het best vlot. Leerlingen waren zelfs enthousiast: zij mochten doen zoals volwassenen. Al vraag ik me af hoe lang dat zal duren.” (lacht) Directrice ad interim Els Giedts zag geen grote problemen opduiken aan de schoolpoort van de Vrije Basisschool De Knikkerbaan in Antwerpen woensdag. Het is de eerste dag dat het dragen van mondmaskers verplicht is voor alle leerlingen in het basisonderwijs.

De twee eerste inloopdagen lieten al het beste vermoeden: zowel maandag als dinsdag had de overgrote meerderheid van de kinderen al een mondmasker op zak. Niet dat alle ouders meteen akkoord gingen: directies gebruikten die tijd vooral om in te praten op weigeraars.

Gladgestreken

“Een aantal ouders hadden inderdaad hun bedenkingen”, vertelt Annelies Cauwenbergh, directrice van de gemeentelijke basisschool in Mollem. “Maar die plooien zijn intussen gladgestreken. Welke? Het was niet voor alle ouders duidelijk dat wij met de verplichting van de mondmaskers gewoon de regels van de overheid opvolgen. Dat hebben we hen via een schrijven duidelijk gemaakt. Dat hebben de ouders aanvaard: iedereen had vandaag een mondmasker mee.”

Over het algemeen verliep de eerste dag met een echte verplichting rimpelloos, zo leert een belronde bij verschillende scholen. Ook de koepels hebben nauwelijks signalen opgevangen dat er problemen waren. Zowel het katholiek onderwijs als het gemeenschapsonderwijs (GO!) hadden op voorhand laten weten dat kinderen die geen mondmasker droegen geweigerd konden worden aan de schoolpoort. Geen van beide koepels zegt daar signalen over te hebben opgevangen.

Doktersbriefje

De meeste ouders laten het ook liever niet zover komen, zelfs niet bij de pertinente weigeraars. Zij kozen ervoor om hun kind thuis te houden, bijvoorbeeld met een doktersbriefje. Dat deed “een minderheid van de ouders” in de Brusselse scholen van het GO!, zegt woordvoerder Karin Struys. “Hoeveel? Dat is moeilijk om zeggen. Op een totaal van 39 scholen was het slechts een handvol dat daar gewag van maakte. Bij de meerderheid verliep het eigenlijk vlot.”

Op de Genkse basisschool De Bladwijzer wist directeur Nico Nys van maandag al dat een ouder zich tegen de verplichting kantte. “Deze moeder had ons al laten weten dat ze een doktersbriefje zou voorzien dat haar kind om medische redenen geen mondmasker zou moeten dragen”, zegt Nys.

Schoolreglement

“In de praktijk gaat het ook moeilijk, kinderen weigeren aan de schoolpoort”, zegt Anne Berckmoes, woordvoerder van de Onderwijsvereniging van de Steden en Gemeenten (OVSG). “Want wat doe je dan als de ouders dan weer weigeren om hun kind mee terug naar huis te nemen?” Hoewel het over het algemeen gemakkelijk is verlopen, overkwam dat laatste wel een van de gemeentescholen. “We raden de scholen in dat geval aan om te kiezen voor de pragmatische oplossing”, zegt Berckmoes. “Neem het kind toch in de klas, maar zorg ervoor dat er voldoende afstand en ventilatie is. Want ook de wetgeving is nog niet 100 procent in orde. De OVSG pleit voor duidelijkheid en een decretale basis.” Ook het GO! deed dat eerder al.

“Mondmaskers kunnen op twee niveaus opgelegd worden”, zegt Dylan Couck (UGent), doctoraatsstudent gespecialiseerd in onderwijsrecht. “Ofwel via de pandemiewet van de federale regering, ofwel via de sanitaire maatregelen die de Vlaamse gemeenschap oplegt. Tot nu toe heeft Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) daar afspraken over gemaakt met de sociale partners. Maar de afspraken zijn ook niet meer dan dat: richtlijnen voor de scholen. Als hij ze wil afdwingen, heeft hij een decretale basis nodig. Deze is er nog niet.”

In de praktijk komt de verantwoordelijkheid van zo’n verplichting dan bij scholen terecht, die deze via hun schoolreglement kunnen afdwingen. “Maar dan moet deze ook in het schoolreglement staan”, zegt Couck. “Als ouders zo’n verplichting aanvechten, moet finaal een rechter een afweging ​maken tussen het recht op gezondheid en het recht op onderwijs. Gesteld dat ouders dat doen, durf ik ​bij gebrek aan wettelijk kader niet te voorspellen welk van de twee zal doorwegen.”

Weyts gaat er voorlopig niet op in. De minister werd woensdag wel aangevallen op de maatregelen in het Vlaams Parlement. Vooruit en Groen vroegen de minister om meer in te zetten op betere luchtkwaliteit in de scholen en scholen meer duidelijkheid te geven. Vlaams Belang nam de mondmaskerplicht op de korrel: de extreemrechtse partij start een petitie tegen die maatregel.

De minister reageerde geprikkeld. De eerste kritiek pareerde hij door een doos “met meer dan duizend bladzijden” papier boven te halen - die moesten alle richtlijnen voorstellen die hij al uitvaardigde voor scholen rond corona. Vlaams Belang vroeg hij dan weer om de mondmaskers “niet politiek uit te buiten”. “Laten we het voor scholen, ouders of kinderen niet moeilijker maken”, zei de minister.