Een week na de aanslagen, op bezoek in de uitgaansbuurt van Parijs: "Ik hef vanavond het glas op mijn gestorven vrienden"

"Ik stond buiten met een drietal klanten bieren te degusteren. Plots hoorden we knallen. We dachten dat iemand vuurwerk ontstak, voor een feestje of zo. Toen renden plots vier mensen op ons af. Iemand bloedde uit het been. We begeleidden ze naar binnen en zochten meteen dekking achterin."

De stem van Hichem (41), uitbater van bierspeciaalzaak Paris Saint-Bière, trilt nog altijd als hij vertelt hoe een week geleden negen huisnummers verderop in de Rue de Charonne een terreurcommando het terras van restaurant La Belle Equipe uitmoordde. "Een van de daders hurkte in het midden van het kruispunt, nam zijn wapen op de knie en schoot in het rond."

Er vielen 19 doden, waaronder uitbaatster Djamila Houd, een Franse moslima die gehuwd was met een Franse jood, en twee van haar kelners. "Ik kende ze goed. Na hun sluitingsuur kwamen ze hier soms nog een biertje drinken."

Het restaurant tegenover hem sluit vanavond de deuren maar Hichem houdt bewust zijn winkel toch open. "Ik voel nog angst, ja, zelfs al is de kans dat hier straks twee keer hetzelfde gebeurt gering. Zoals eerder deze week verwacht ik weinig klanten maar door de gewoonte te respecteren kan ik het best aan m'n gestorven vrienden denken. Ik blijf zoals elke vrijdagavond open tot middernacht, en ga dan op hen het glas heffen."

Ook op vrijdag, een gebedsdag voor zijn geloofsgenoten. "Ik praktiseer zelf niet meer maar leef met ze mee. Ik ben ontgoocheld dat m'n religie nu wordt aangevallen terwijl de daders gek in het hoofd waren. Ze vermoordden ook moslims, zoals Djamila."

Zaadjes

Centraal in de bloemenzee voor La Belle Equipe staat ook een schrijn van bloemen voor twee gedode Franse moslima's: Halima en Houda, die hier een week geleden haar 35e verjaardag vierde. Stierf hier ook: Afro-Fransman Ludovic Boumbas uit Lille, "een held omdat hij een kogel opving voor een vriendin".

Ondanks de regen die alle kaarsjes dooft schuiven hier tientallen mensen aan voor een ingetogen eerbetoon aan de slachtoffers, wiens verhalen door deze buurt nooit zullen worden vergeten. Of zoals een opschrift zegt. "Ils ont voulus nous enterrer, ils ne savaient pas que nous étions des graines." ("Ze wilden ons begraven, maar ze wisten niet dat wij de zaden waren.")

Mathieu Giroud is zo'n zaadje, wiens verhaal hier door zijn universiteitscollega Colin (34) wordt verteld. De geograaf kwam om in de nabijgelegen concertzaal Bataclan. Hij was gespecialiseerd in de sociale effecten van gentrificatie, en bekommerde zich net om het lot van de grauwe Parijse banlieues waarin enkele daders opgroeiden.

Beweegreden

"Als de noodtoestand voorbij is hoop ik dat we dieper op zoek gaan naar de beweegreden van de kamikazes", zegt Colin, die de aanslagen bekijkt als buurtbewoner en als socioloog.

"Wie zoals ik hier in het 11e woont heeft het meestal goed, maar in sommige banlieues regeert de wanhoop. Speelde ook dat mee, naast de geopolitiek? Voor mij is het religieuze motief van de daders slechts de vernis, achter hun zelfmoordactie zit een veel complexer sociaal verhaal dat in onze grootsteden is ontstaan."

Het sociale weefsel van zijn buurt zal door de aanslagen niet stuk worden gemaakt, wel integendeel, maakt Colin zich sterk als hij rechtsomkeer maakt om op stap te gaan. "We zullen hier nu nog beter naar elkaar omkijken."

Carole (29), een lerares uit de voorstad Arpajon, is er minder gerust in. Zij vreest voor een grotere polarisering in het land. "Het is meer dan ooit belangrijk dat we alle vormen van extremisme bestrijden," zegt ze, maar is nu "toch blij met de noodtoestand".

Het is bijna 21u36. Vorige week barstte hier dodelijk geweervuur los. Deze avond haastten mensen zich ogenschijnlijk sneller dan normaal over het trottoir naar de restaurants, waar opvallend veel plaatsen aan de ramen leeg blijven.

Maar, Paris s'éveille.

Met een traan en een lach.

Tussen de bloemen op de Place République staat een lege wijnfles gevuld met rozen.

"Eh oui, nous avons feter le Beaujolais!", leest de begeleidende boodschap, en ze vervolgt. "Een klein glas onder vrienden staat gelijk met een hartelijk leven, van delen en liefde. Laat ons voortdoen met vrij te leven".