Een stevig signaal aan Moskou: België gooit 21 Russische spionnen buiten

Buitenlandse Zaken gaat verder op een lijst aangeleverd door de Staatsveiligheid. De inlichtingendienst aanziet de diplomaten op die lijst - al langer - als spionnen. Maar nu is hun aanwezigheid nog meer ongewenst, klinkt het daar. Concreet gaat het om diplomaten die verbonden zijn aan de Russische ambassade in Brussel en het Russisch consulaat in Antwerpen.

Officieel heeft de uitzetting niets te maken met de Russische invasie in Oekraïne. Officieus is het duidelijk dat dit wel zo is. Het is een diplomatiek signaal aan Moskou. Ook Nederland nam de beslissing om zeventien Russische diplomaten aan de deur te zetten.

Toename

De oorlog in Oekraïne doet de spanning in de spionagewereld toenemen. Inlichtingenbronnen waarschuwden maandag in The Financial Times voor een “toename” van de Russische geheime activiteiten in Europa sinds het begin van de oorlog. Een toename waarvoor de Europese contraspionagediensten “kwetsbaar” zijn. Een van de landen die genoemd werden, was België.

The Financial Times beriep zich op acht inlichtingenbronnen. Een van hen zei dat er “dozens”, tientallen, Russische spionnen actief zijn in landen als Duitsland, Frankrijk en België. Vaak gebeurt dat onder een diplomatieke dekmantel, bijvoorbeeld als militair attaché op de ambassade.

Polen zette vorige woensdag al 45 Russische diplomaten het land uit vanwege spionagewerk. Vorige week maandag deed Slovakije hetzelfde met militair attaché Sergej Solomasov, die op heterdaad betrapt werd toen hij een blogger probeerde te rekruteren voor 500 euro.

Doelwit België

Als thuisbasis van de EU en de NAVO is België een aantrekkelijk doelwit voor buitenlandse spionnen. Dat is al langer duidelijk. Of onze inlichtingendiensten - de burgerlijke Staatsveiligheid en de militaire ADIV - in staat zijn om daar veel aan te doen, is een andere vraag.

In de nieuwe Nationale Veiligheidsstrategie van premier Alexander De Croo (Open Vld) staat alvast het voornemen om van België een ‘hostile operating environment’ te maken.

“In theorie gaat dit erg ver”, zegt Kenneth Lasoen van het Clingendael Instituut in Den Haag. “Een hostile operating environment instellen betekent dat je als land alles gaat doen om spionage te bemoeilijken. Een van de zaken die je dan moet doen, is alle ambassades 24/7 laten observeren. Je hebt ook technologie nodig. Het beste voorbeeld van een hostile operating environment is Moskou, waar de Russische FSB een onpenetreerbaar net over probeert te werpen.”

Kolonel Binet

Meteen is duidelijk dat onze inlichtingendiensten voor een enorme klus staan als ze heel België op die manier willen afschermen. “Je zit dan met juridische vragen, met personeelstekorten en met problemen rond de beschikbare contraspionagetechnologie”, zegt Lasoen. “Want we leven in een tijd waarin men elkaar niet meer fysiek moet ontmoeten om informatie uit te wisselen.”

Pour la petite histoire: het was bij zo’n fysieke ontmoeting dat de Belgische luchtmachtkolonel Guy Binet in de jaren tachtig tegen de lamp liep. Zijn afspraak met een Russische spion in Wenen werd opgemerkt door de Amerikanen. In 1989 werd Binet veroordeeld tot twintig jaar cel.

Inlichtingenbronnen gecontacteerd door De Morgen bevestigen de analyse in The Financial Times. “Dit (spionage, red.) is een gekende en onderschatte bedreiging in België. En niet enkel vanuit Rusland”, zegt een bron. “Het zal zaak zijn om nu goed samen te werken binnen Europa. Zodat die spionnen niet terugkomen om zich te accrediteren bij een buurland. Dat gebeurt.”

Binnen de Staatsveiligheid spreekt men tegen dat er een toename van de Russische spionageactiviteiten is. “Dit is een oud probleem en het wordt wel al langer ernstig genomen”, klinkt het daar. “De Russen lijken vandaag net voorzichtiger, omdat ze weten dat ze gevolgd worden.”

De vorige uitzetting van Russische diplomaten dateert van 2020. Toen was dat onder meer naar aanleiding van de vergiftiging van voormalig Russisch spion Sergej Skripal en zijn dochter in het VK.