Een op de drie gaat soms ziek naar kantoor: ‘Niemand wil de collega’s met meer werk opzadelen’

Meer dan één op de drie werknemers in België gaat soms ziek naar het werk, zo blijkt uit een onderzoek van Tempo-Team en de KU Leuven. Gingen we daar na de coronaperiode niet voorzichtiger mee zijn? ‘Ik dacht dat doorwerken nu eenmaal verwacht werd.’

‘Nie neute, nie pleuje!’ Dat Gentse levensmotto is op menige werkvloer in Vlaanderen nog steeds de norm, blijkt uit een bevraging van hr-dienstverlener Tempo-Team in samenwerking met de KU Leuven. Van de 2.500 bevraagde werknemers gaf de helft aan dat ze het voorbije jaar weleens ziek werkten: 15 procent deed dat van thuis uit, 35 procent begaf zich zelfs ziek naar de werkvloer.

Soms gaat het om klachten als rug- of buikpijn, maar in veruit de meeste gevallen gingen mensen met een verkoudheid (45 procent) of hoofdpijn (40 procent) naar het werk. Hebben we dan niks geleerd van de coronaperiode?

Het valt ook professor arbeids- en organisatiepsychologie Anja Van den Broeck (KU Leuven) op, die het onderzoek leidde. “In de coronacrisis gaven virologen voortdurend de boodschap dat we niet met symptomen naar het werk mochten gaan. Maar uit deze studie blijkt dat mensen dat toch doen.”

Het onderzoek maakte geen opdeling volgens sectoren. Het spreekt voor zich dat er heel wat jobs zijn, zoals fabrieksarbeider, leerkracht of huisarts, waar van thuis uit werken vaak geen optie is. “Artsen zijn zelf de slechtste patiënten op dat vlak”, zegt huisarts Sophie Van Steenbergen (31), tevens voorzitter van artsenkring Jong Domus.

“Het gebeurt regelmatig dat een collega die antibiotica moet nemen of buikgriep heeft, komt werken, zeker in praktijken waar ze er slechts met twee of alleen voor staan. Nu er een tekort aan huisartsen is, is de druk nog hoger om toch patiënten te blijven zien als je zelf ziek bent. Dat gebeurt steeds met de nodige veiligheidsmaatregelen om de patiënten niet in gevaar te brengen, maar je eigen welzijn vergeet je dan weleens.”

Schrik voor het werk dat blijft liggen: voor een op de drie werknemers is het de voornaamste reden om zich ziek naar het werk te slepen. Andere werknemers blijven stug doorploeteren uit schuldgevoel of omdat ze hun collega’s niet met met meer werk willen opzadelen.

Motivatie

“Op zich getuigt dat van betrokkenheid en motivatie”, zegt Van den Broeck. “Zeker in tijden van arbeidskrapte willen werknemers niet voor nog meer werkdruk bij collega’s zorgen. Maar de kans bestaat dan dat de slinger doorslaat en dat iemand doorwerkt wanneer dat niet meer verantwoord is.”

Vrouwen en jongere werknemers blijken vaker ziek naar het werk te komen. Bijvoorbeeld omdat ze zich sneller schuldig voelen tegenover collega’s of omdat ze het gevoel hebben dat hun werkgever dat verlangt.

“Bij ons is het de norm dat mensen met een verkoudheid naar het werk komen”, zegt Tatjana (28), die in human resources werkt. “We grappen er weleens over dat ze dan niet in de buurt van de anderen mogen niezen. Maar zolang je ertoe in staat bent, kom je naar het werk. Niemand wil de collega’s in de steek laten, want er is zo al genoeg werk.”

Soms is het de sociale druk van de collega’s die meespeelt, soms is er druk van bovenaf. Bijna 15 procent van de werknemers geeft aan dat ze ziek blijven werken omdat hun leidinggevende dat verwacht. “Bij mijn vorige job werd je er echt op aangesproken als je thuisbleef wegens ziekte. Dat werd er zelfs bijgehaald tijdens de evaluatiegesprekken.”

Daartegenover staan heel wat werkgevers die liever geen zieke werknemers zien. Zo geeft minstens een op de drie werkgevers aan dat ze schrik hebben dat zieke werknemers minder goed presteren of anderen besmetten.

“Het is belangrijk dat werkgevers expliciet aangeven dat ze niet willen dat zieke werknemers komen opdagen”, zegt professor arbeidsgeneeskunde Lode Godderis (KU Leuven). “Gebeurt dat niet, voelen werknemers mogelijk uit zichzelf de druk om naar het werk te komen.”

Godderis wijst er ook op dat veel werkgevers tegenstrijdige signalen geven. “Soms geven leidinggevenden de boodschap dat thuiswerken aanbevolen is bij ziekte. Maar als ze zelf met een verkoudheid op het werk verschijnen, dan mag je erop rekenen dat de werknemers dat voorbeeld gaan volgen.”

Thuiswerken als oplossing

Sinds corona hebben veel werkgevers ingezien dat hun bedrijf ook overeind blijft als hun werknemers thuiswerken. Volgens Van den Broeck tonen de resultaten van de studie aan dat bedrijven daar nog meer mogen op inzetten, natuurlijk in die beroepen waar dat mogelijk is.

“Als je je niet goed genoeg voelt om naar kantoor te komen is thuiswerk een aanbevolen optie. Het werk blijft niet liggen, je hoeft niet te pendelen en je kunt beter voor jezelf zorgen.”

Hoewel thuiswerk dus een goed alternatief biedt voor werkgever en werknemer, kan het ook een valkuil zijn. Want wanneer ben je dan echt ziek genoeg om het werk te laten liggen?

“Toen een collega van mij regelmatig thuiszat omdat ze ziek was, verwachtte mijn werkgever dat ze nog steeds mails en telefoons beantwoordde”, zegt Tatjana. “Toen ik corona kreeg en doodziek werd, bleef ik dus ook maar doorwerken. Ik dacht dat dat nu eenmaal van mij verwacht werd.”

Volgens Godderis wijzen die voorbeelden op een cultuur van wantrouwen, die nog op te veel werkplekken heerst. “Werkgevers moeten zich niet bekommeren om hoe iemand zijn tijd indeelt. Wat telt, zijn de resultaten.”