Een moeilijke jeugd en tonnen talent: wie is Simone Biles, de gymnaste die nu haar mentale gezondheid laat voorgaan?

Simone Biles is geen klager. Wel: dochter van een drugsverslaafde moeder die de beste gymnaste ter wereld werd. Wel: jonge vrouw die af te rekenen kreeg met seksueel misbruik. Samengebald is ze één meter en 42 centimeter vechtlust. En toch. Diep in haar levensverhaal zitten verontrustende signalen. ‘Ik beoefen mijn sport te veel voor àndere mensen.’

“She is gonna be okay.” Alles komt goed. Het kwam gisteren uit de mond van Shanon Biles, de biologische moeder van Simone (24). Camera’s hadden postgevat aan haar eenvoudige huis in Ohio voor een reactie na het forfait: een scheut moederliefde doet het altijd goed, toch? Alleen, deze vrouw is eigenlijk een vreemde voor de topgymnaste. Een vrouw die allesbehalve kan beoordelen of ‘Simone is gonna be okay’. Iemand die er vroeger niet was, maar nu wel mama-van-de-wereldster wil zijn. Het typeert het leven van Simone Biles en andere toppers: miljoenen mensen schurken zich tegen je aan, en toch kan het eenzaam voelen. Door recente interviews begint een vechter te schemeren die opeens achterom en in de diepte durft kijken: waarvoor doet ze dit eigenlijk? Voor wie? Waarom?

Vechten moést gewoon. Als sinds 14 maart 1997. In de Amerikaanse staat Ohio bevalt de toen 25-jarige Shanon Biles van haar derde dochter op rij: Simone. Het kind krijgt mama’s achternaam, omdat de vader dan al geen vader wil zijn. Shanon is een mooie, atletisch gebouwde vrouw die twee jaar later nog een zoontje zal krijgen. Maar ze is ook verslaafd aan drank en drugs en kan de zorg voor dat grote gezin niet aan. Alleen op haar goede dagen komt er eten op tafel. Als Simone nog een kleuter is, wordt de vierkoppige Biles-clan in de pleegzorg geplaatst. Sociale diensten doen alles om hen samen te houden, Simone is daar altijd dankbaar om geweest.

Geadopteerd

Wanneer ze vijf is, komt er een tweede reddingsboei. Haar grootvader Ron trekt zich het lot van zijn kleinkinderen aan en vindt de tijd rijp om er twee te adopteren in Texas: Simone en haar zus Adria. De andere twee worden ook bij familie opgevangen. Grootvader Ron en zijn tweede vrouw Nellie zijn goeie mensen. Al snel noemt Simone hen ‘papa’ en ‘mama’. Op oude foto’s staat het trio quasi altijd met de armen rond mekaar en in interviews kan Simone niet genoeg benadrukken hoeveel liefde en stabiliteit er was. Een echte thuis, ook zonder biologische ouders.

Dat verklaart mee waarom Simone een ‘sweetheart’ in Amerika is geworden. Deze maatschappij met zijn talloze alleenstaande moeders in achterbuurten, adoptie-ouders, pleegouders, same-sex couples... krijgt van haar telkens een hart onder de riem: daar waar liefde woont, vallen zelfs ingewikkelde puzzels in mekaar.

Wanneer ze zes is, organiseert de school een dagje uit in Houston. Naar de kinderboerderij, maar het weer is te slecht en in extremis trekt de klas naar een gymnastiekcentrum - ja, van zulke toevalligheden hangen wereldcarrières dus aan mekaar. Het is een plezierig uitje waarbij de kinderen één en ander mogen proberen. Eens op de balk, enzo. De petite histoire wil dat ze bij de coaches van Bannon’s Gymnastix meteen in het oog springt door haar onverschrokkenheid. Er vertrekt een bericht naar de ouders: zou Simone er iets voor voelen om ...? Simone voelt iets.

De jaren nadien verlopen volgens het patroon van topsport: trainingen worden frequenter, er komt een persoonlijke coach, thuis is er een goede omkadering door mama Nellie die verpleegster is. School wordt bijzaak voor Simone, die al vroeg de diagnose ADHD krijgt en Rilatine neemt om zich in de gymzaal te concentreren. Ook dat draagt bij tot het American dream-gehalte: obstakels overwinnen.

Gedurfde oefeningen

Vanaf haar 14de mag er plaats worden geruimd op schouwen en kasten voor de eerste serieuze medailles. Simone hééft het gewoon: de compacte lengte van 1 meter 42, de spierkracht gecombineerd met de souplesse, de durf om oefeningen uit te voeren waarbij andere meisjes hun nek al voelen kraken. Het applaus groeit aan, Amerikanen zijn zot van gymnastiek. Het spektakel, de glitterpakjes, de grote tribunes waar je met een Coke kan zitten, de rivaliteit met de Russen, het zit diep in de cultuur. De fascinerende solitude van een turnster die zich concentreert voor de aanloop, gevolgd door een fenomenale sprong en brede smile: Simone doet het.

Maar achter de schermen is de elegante turnwereld minder proper, zo lekt in 2015 uit. Simone onthult in 2018, in navolging van collega-gymnastes, dat teamdokter Larry Nassar grenzen overschreed. Medische ‘handelingen’ bleken voor zijn eigen wellust te zijn uitgevoerd. Voor het eerst lijkt Simone er zich openlijk van bewust dat een deel van haar jonge leven façade is geweest. In een Twitter-post schrijft ze: “De meesten onder jullie kennen me als een gelukkig, lachend, energiek meisje. Maar recent heb ik me geknakt gevoeld en hoe harder ik probeer om de stem in mijn hoofd buiten te sluiten, hoe luider ze schreeuwt.” Ze wijst ook met de vinger naar de Amerikaanse gymnastiekfederatie, die niet echt alert was voor signalen. De wereld die haar groot maakte, heeft haar ook in de steek gelaten. Dat pikt.

In het turnen domineert Simone intussen het wereldpodium. We gaan u niet belasten met een eindeloze opsomming, maar er zijn 19 wereldtitels en in Rio 2016 waren er vier gouden en één bronzen plak. Het levert haar het epitheton Greatest Of All Times op, samengeperst tot GOAT, wat verklaart waarom ze op haar turnpakje een geitenhoofd heeft staan. Maar alles komt met een prijs. Simone is in Amerika niet gewoon topturnster, ze is ook een rolmodel voor jonge vrouwen, icoon voor de zwarte gemeenschap, levende hoop voor meisjes in groezelige gymzalen. Wanneer haar broer Tevin in 2019 van moord wordt beschuldigd na een schietpartij (recent werd hij daarvan vrijgesproken) pikt de pers het verhaal gretig op, alsof Simone ook dàt had moeten voorkomen.

Bovendien: in een groeiend ‘woke’ Amerika worden akkefietjes steeds vaker symbooldossiers. Zo laat Simone zich in 2020 voor Vogue fotograferen door Annie Leibovitz. Wereldberoemde naam, maar op sociale media komt meteen kritiek: Simone ziet er op de cover minder ‘zwart’ uit dan ze van nature is, klinkt het, ‘het was beter geweest als er een zwarte fotograaf was ingehuurd’. In die optiek verwondert het niet dat ze samen is met een man die, naar eigen zeggen, nauwelijks wist wie ze was toen ze in 2020 een relatie begonnen. Footballspeler Jonathan Owens had niet zo veel met gymnastiek, bekende hij recent in een dubbelinterview. Voor Simone kan dat een verademing zijn geweest.

Corona leidt tot introspectie

Nu is er dus de... Ja, wat precies? Voor de één is het gewoon faalangst, voor de ander een mentale kwestie die zorg vereist. Voor de één moet je maar uit de keuken blijven als je niet tegen de hitte kan, voor de ander is Simone een heldin. Een interessant debat alleszins: in hoeverre een mens boven zichzelf moet trachten uitstijgen en hoe soft of hard je daarin moet durven zijn. Feit is, terugblikkend waren er al enige tijd signalen. Tijdens corona lag ook de turnwereld stil. Meisjes die normaal ganse dagen zwieren en zwaaien, deden aan introspectie.

In een interview van april zei Simone zich niet ‘on top of the world’ te voelen. Intussen klinkt het zo: “Ik vertrouw mezelf niet meer zoals vroeger. Misschien is het de leeftijd, maar ik ben nerveuzer wanneer ik turn. Deze Olympische Spelen wou ik voor mezelf presteren, maar ik doe het nog steeds voor andere mensen.” Helemaal opmerkelijk werd het toen Simone nogal atypisch zei: “Er is meer in het leven dan gymnastiek.”

Opgeteld ontstaat het beeld van een vrouw die op haar 24 breder kijkt en ruimer denkt dan het tunneltje waar ze als kind is ingestapt. Anderzijds is maniakale focus nódig om tot uitzonderlijke prestaties te komen, topsport verdraagt weinig relativering. Dat allemaal afstemmen, lijkt voor de gymnaste een nieuw soort evenwichtsoefening te worden. Niet op de balk deze keer, maar in de rest van haar leven.