Een heel klein beetje oorlog om een 'foute' straatnaam in Lanaken: "Is Anne Frank een schrijfster?"

De eerste bel, mevrouw doet open: “Ik heb ook voor Anne Frank gestemd. Die twee andere namen kon ik niet eens uitspreken. Maar als het aan mij lag, bleef het gewoon Cyriel Verschaevestraat.”

Zondags-Vlaamser kan een wijkstraat er niet bij liggen. Alle hagen gelijk gesnoeid, kiezels aangeharkt, wie weg is, heeft de rolluiken neergelaten. Iemand wandelt met de hond, erin via de Stijn Streuvelsstraat, straks eruit via de Felix Timmermansstraat of de Ernest Claesstraat. Pekkie doet een literair blokje in deze ‘schrijverswijk’, al is er ook geschiedenis. Een paaltje deelt Cyriel Verschaeve (‘Schrijver, 1874-1949’, lees je) met het Hubert Vranckenplein. Een gefusilleerde weerstander. “Mijn nonkel”, zegt Lydie over de verzetsstrijder. “Elk jaar loopt de fanfare naar zijn monumentje. Via onze straat en drie keer moesten ze langs het bordje met daarop Cyriel Verschaeve. Ik ben blij dat het eindelijk verandert.”

Ze wonen hier bijna vijftig jaar en dat doet bijna iedereen hier. De straat gelegd rond ’67, eerste huizen gebouwd, de hele wijk kreeg schrijversnamen en deze straat dus deze. Dat Verschaeve schrijver was, klopt. Maar in ’46 werd hij voor collaboratie tot de dood veroordeeld. “Dat hij hier een straat kreeg, die aan dat Hubert Vranckenplein paalt, was niet fijngevoelig”, zegt Marino Keulen (Open Vld), de burgemeester. “Eigenlijk onbegrijpelijk. Waarom? Ik ben van ’63. Ik weet het niet. Maar moeten we dit blijven dulden? Een straatnaam is niet enkel voor de mensen die er wonen. Ze bepaalt de reputatie van de gemeente.”

In augustus liet Keulen weten dat de naam hem stoorde, in de nasleep van de rellen in het Amerikaanse Charlottesville, waar protest ontstond omwille van de verwijdering van confederale monumenten. Zaterdag stond het in Het Belang van Limburg: ‘Cyriel Verschaevestraat wordt Anne Frankstraat.’ In het artikel nog dat de bewoners konden kiezen tussen de Anne Frankstraat, de Alice Nahonstraat en de Hadewychstraat en dat 38 van de 54 uitgebrachte stemmen op de eerste viel.

Iedereen blij? “Flauwekul”, zegt Miranda Pernet, bijna 50 jaar inwoner. “Er was er een vergadering, maar ik ben niet geweest. Want híj had het toch al beslist. Ik ben er heel erg pissig over.”

Híj, dat is de burgemeester en pissig is ze hierom: “Per huis krijg je 170 euro ter compensatie voor eventuele kosten. Of je nu alleen woont of met zes, dat maakt niet uit. Bovendien had mijn nonkel een petitie gehouden bij de 44 huizen. Vier waren niet thuis, 38 waren tégen naamsverandering. (Twee stemmers waren voor, RVP) Maar hij drukte het door. En waarom Anne Frank? Dit zijn allemaal namen van schrijvers. Is zij dat? Ze schreef dagboeken. Mijn zus woont in een wijk waar alle straten een naam kregen die met wijn te maken heeft: Rankenlaan, Trossenhof... Daar hebben ze toch ook geen Coca Colastraat?”

170 euro compensatie

‘Het gemeentebestuur van Lanaken maakt bekend dat het voornemens is om de straat tot op heden gekend als ‘Cyriel Verschaevestraat’ te voorzien van een nieuwe straatnaam.’ Twee bordjes werden in de grond getimmerd, tot 27 november zijn bezwaren mogelijk. “Maar ge moet een bril hebben om het te kunnen lezen”, zegt Jean Lambrigts. Een ‘puntkop’ krijgt hij ervan: “Ik zou tégen de wijziging gestemd hebben, maar ze mogen dat voorstellen. Alleen de manier waarop stoort me. Ze hebben de mensen niet geraadpleegd, ze hadden het al beslist. Dát stoort me. Vijftig jaar geleden wisten ze toch al wat Verschaeve gedaan had? Waarom moeten ze dat nu veranderen? Die 170 euro is ons belastinggeld.”

Het is zoeken naar tevreden mensen in de, vooralsnog, Cyriel Verschaevestraat. Een wat ouder koppel opent de deur, maar wil niet met naam in de krant. Hun punt: “Je vervangt de ene gruwel door de andere”, zegt mevrouw. “Misschien was die Verschaeve fout, maar bij Anne Frank denk ik altijd aan de gaskamer. Is dat een fijne gedachte?” Anne Frank is toch net het symbool van het tegenovergestelde? “Kan, maar toch. Waarom kozen ze niet voor Hadewych? Dat is zo lang geleden, niémand weet of die bij een oorlog betrokken was. Beter was een bord gekomen met uitleg over Verschaeve. Daar kun je ook van leren. De burgemeester vindt die dagboeken van Anne Frank verplichte literatuur. Maar in de bib van Lanaken vond ik ze niet.”

Dat laatste lijkt niet te kloppen: een digitale zoekopdracht in de Lanakens bibliotheek levert wel ‘Het achterhuis’ op. En Marino Keulen is het niet eens met het argument van een petitie. “In Puurs hebben ze een referendum gehouden. Maar je wéét dat mensen dan voor de status quo kiezen. Nota bene in een gemeente waar het Fort van Breendonk ligt. Cyriel Verschaeve is een ter dood veroordeelde oorlogsmisdadiger. Historici als Bruno De Wever van de UGent en Herman Van Goethem van de Universiteit Antwerpen vinden zo’n naam een probleem. Wij wilden het voor eens en altijd oplossen. Soms mag het in de politiek ook over ethiek gaan en niet alleen over de aanleg van een nieuwe riolering. De gemeenteraad mag beslissen en die is democratisch verkozen.”

Robert Beugels is een van de weinige pro. Zijn vrouw Lydie is een nichtje van weerstander Hubert Vrancken. Haar vader, Huberts broer, werd aan het station in Hasselt door de Duitsers neergeschoten. Een maand voor Lydie zou geboren worden. “De mensen lijken dat allemaal te vergeten, voor het gemak”, zegt Robert. “En waarom zou het gemeentebestuur nu de fout van het gemeentebestuur toen niet mogen herstellen? Ik heb ooit gedacht om de bordjes met Cyriel Verschaeve zwart te maken. Heb ik niet gedaan. Maar als ze straks vervangen worden door Anne Frank, ga ik ze met plezier en wat ceremonie in de vuilnisbak gooien.” Het lijkt eerherstel voor de dode nonkel Hubert. “Wie tegen de naam Anne Frankstraat is, is voor de Duitsers.”

Er gaat nog een rolluik dicht. Iemand gaat vlaai eten bij de familie. De zondag kabbelt verder in de bijna Anne Frank-straat, maar het lijkt een heel klein beetje oorlog. “Er gebeurde hier nooit iets”, zegt een mevrouw. “Maar als er iets was, kon iedereen bij iedereen terecht. En nu dit. Omdat het volgend jaar verkiezingen zijn? De straat is verdeeld, nu. Spijtig.”