Een demonstrant op het veld breekt de wedstrijd tussen Portugal en Uruguay open

Zo benauwd kregen de voetballers het van het tactische korset dat de trainers hadden aangesnoerd rond hun stoere lijven, dat ze het spel zelf voor het gemak vergaten. Totdat potentieel wereldkampioen Portugal, zeker van de achtste finales, 1-0 maakte.

En dan is daar op deze zwoele avond een staaltje dapperheid dat de spelers lange tijd ontberen. Opeens, kort na rust van deze kraker in Lusail, rent een man in korte broek het veld op met een wapperende regenboogvlag en een blauw T-shirt met een tekst achterop: respect for Iranian women. Op de voorkant staat: save Ukraine. Drie boodschappen in één. Eindelijk gebeurt hier iets.

Een statement in Qatar, waar vrouwenrechten beperkt zijn, waar homoseksualiteit verboden is. Een dappere man, die een onzekere toekomst tegemoet rent. Met een knappe, rugby-achtige beweging ontwijkt hij de eerste bewaker, maar dan let hij niet goed op omdat hij te veel naar achteren en de zijkant kijkt, en botst hij frontaal op de tweede tegenstander van de veiligheidsdienst. Afgevoerd, snel en hardhandig. Wat zal zijn lot zijn? We zouden willen vragen: Qatar, doe hem niets aan. Respecteer zijn dapperheid. Denk na over zijn boodschap.

Duel krijgt kleur

En alsof het een teken is, dat moed ook in het voetbal bestaat, valt kort daarna alsnog een doelpunt, in een wedstrijd die opleeft. Het is immers reeds de tweede helft en dan krijgen veel duels kleur, zeker na een doelpunt, want dan begint het eindspel en is het aan de andere partij om te antwoorden. Bruno Fernandes zet voor, Guillermo Varela let niet op en heft buitenspel op, Ronaldo denkt de bal met het hoofd te aaien voor zijn 119de interlandgoal, maar uit de herhaling blijkt dat hij de doelman afleidt, doch de bal niet raakt.

Maar stel dat Portugal en Uruguay geen last hadden van trainers-taal, van voortdurende uitleg, van liniebesprekingen of geknipte beelden per positie, van iPads en laptops vol informatie. Stel dat ze zelf de opstelling mochten maken, zoals vroeger op straat met poten, dan zou vanaf het begin een spektakelstuk zijn ontstaan. Zoveel kwaliteit, vooral bij Portugal. Laten we eerlijk zijn: Portugal is een mogelijke wereldkampioen. Uruguay een mogelijke ploeg voor pakweg de kwartfinales. Vooraf gesteld. Want met één punt is de uitschakeling nabij, al volgt nog een duel met Ghana. Wint Uruguay, dan is de kans op de laatste zestien levensgroot, afhankelijk van Portugal - Zuid-Korea.

Veel van die samengebalde kwaliteit blijft maandag verborgen onder tactische hersenspinsels. Bijna 90.000 mensen op de tribunes. Grote verwachtingen over meeslepend voetbal, bikkelhard mogelijk. Eigenlijk is alleen het ereterras slecht gevuld, waar veel hooggeplaatste Qatari in hun hagelwitte thobe zich verzamelen voor hun winterse uitje in 2022. Ze kunnen er makkelijk en vrij onopvallend tussenuit knijpen omdat de stoeltjes bijna net zo wit zijn als hun tenue. Hun camouflagekleding maakt ze als het ware onzichtbaar.

Schaakspel

Saai voetbal dus. Louis van Gaal verwacht dinsdag met Oranje zelfs tegen Qatar een schaakspel, omdat twee dezelfde systemen elkaar treffen. Een schaakspel, dat is ook Portugal - Uruguay, hoewel dat misschien denigrerend is voor de edele kunst van het schaken, en al wordt er dan geregeld met stukken gesmeten, want het machismo steekt nu en dan de kop op.

Natuurlijk, de trainer hoort bij het voetbal, met zijn tactische plan, maar het slaat af en toe een beetje door. Het WK geeft daardoor een bonte variëteit aan wedstrijden te zien. De ene keer sprankelt het spel, omdat de ene na de andere aanval op de doelen afrolt en het scoreverloop alle kanten opvliegt, in de andere wedstrijd gebeurt hoegenaamd niets.

Al die prachtige spelers wachten en wachten. Rekenen. Voetbal in de groepsfase. Portugal heeft al drie punten bij de aftrap, Uruguay eentje. En dus is het wachten op individuele acties. Kijk die Ronaldo, hoe hij de bal controleert op de borst, alsof die van rubber is, zo ver springt de bal weg. Zie Pepe, de verdediger, 39 jaar en nog steeds kwiek. Ja, volop talent. Hé, Betancur van Uruguay breekt door, een vaardige middenvelder van Tottenham Hotspur. Hij scheldt op zichzelf omdat hij zijn inzet gestuit ziet door de doelman.

Maar in het algemeen is de eerste helft dodelijk saai en de tweede leuker, nadat de supporter het vuurtje aanwakkert. Portugal scoort, Uruguay jaagt op 1-1. Het dichtst bij de gelijkmaker is Maxi Gomez, net ingevallen, met een machtig schot tegen de paal. En dan valt de 2-0, door een strafschop, vanwege hands. Ronaldo is al gewisseld, dus mag Bruno Fernandes aanleggen.