Een cock-pit om de pols

Parijs. Rue Copernic. Achter een indrukwekkende Haussmanngevel huist het hoofdkwartier van Bell & Ross. Het statige herenhuis met een oppervlakte van wel twee voetbalvelden werd in 1888 gebouwd door graaf Montalvo, een verdreven Ecuadoraanse vrijheidsstrijder en bekend democratisch voorvechter uit de negentiende eeuw. Op de manufactuur in Chaux-de-Fonds in Zwitserland na - Bell & Ross is natuurlijk Swiss made - huizen hier alle afdelingen van het bedrijf. "Comme une vraie famille. C'est l'union de compétence. Iedereen draagt hier bij tot de creatie van een uurwerk", zegt Bruno Belamich (1965), het creatieve brein achter Bell & Ross.

Rue Copernic. Symbolischer kun je een hoofdkwartier amper kiezen. Bruno Belamich en Carlos Rosillo (1965) zorgden in 1992 immers voor een copernicaanse revolutie in de wereld van la haute horlogerie. Ze startten een onafhankelijk huis, los van de grote merken. Ze wilden het anders. Belamich geeft zelden interviews. "Creëren, ontwerpen, dat is mijn dada." Toch maakt de medeoprichter een zeldzame uitzondering, want: "J'aime les Belges et leur convivialité."

Vanuit de Bourgogne kwam Belamich in het grote Parijs terecht. "Ik leerde in Parijs een andere zeventienjarige kennen, Carlos Rosillo. Hij is tot op de dag van vandaag nog altijd mijn beste vriend. We brengen ook vaak de weekends samen door, gaan met onze gezinnen op vakantie. Carlos doet de zakelijke kant. We runnen nu al achttien jaar samen Bell & Ross."

Woordspelletje

Bell & Ross is een leuke jeu de mots. De Bell van Belamich, de Ross van Rosillo. "Daarenboven doet de naam wat denken aan het Amerika van de jaren vijftig. Ja, daar denken wij dus over na. Ook over het logo, bijvoorbeeld. Bij ons moet alles tot in de puntjes kloppen, inclusief de communicatie van het merk. Net als in de mode. Of bij Apple. De communicatie moet coherent zijn, over alle producten en medewerkers heen."

De kleine Bruno was als kind al geobsedeerd door techniek en dan vooral door de vormgeving ervan. In Parijs ging hij studeren aan de technische hogeschool. Een project rond polshorloges mondde uiteindelijk uit in het bedrijf Bell & Ross. En in een samenwerking met Sinn, een Duits bedrijf gespecialiseerd in de productie van luchtvaartinstrumenten. Later weekten Belamich en Rosillo zich los van Sinn om met steun van de broers Alain en Gerard Wertheimer, hoofdaandeelhouders van het modehuis Chanel, volledig hun eigen weg te gaan.

De tijd van toen

Bell & Ross steunt op twee pijlers. De vintagecollectie heeft als uitgangspunt het oude zakhorloge. "Met de Vintage PW1 hebben we daar een eigentijdse versie van gemaakt. Het zijn de luchtmachtpiloten die in de Eerste Wereldoorlog haakjes aan het zakhorloge hebben gesoldeerd en er bandjes aan hebben gehangen. Zo werd het eerste polshorloge voor mannen geboren. Aan de Vintage WW1 en de Vintage PW1 zie je goed hoe onze vintagecollectie steunt op dat oorspronkelijke zakhorloge."

Een heerlijk ouderwets horloge is dit, met typisch bol glas. Zilver mag anno 2012 weer schitteren. Maar dit is ook intelligente vintage, want het glas is van saffier. "Daar ben ik dan de hele tijd mee bezig: hoe blaas je nieuw leven in oude iconografische uurwerken, en zorg je er tegelijk voor dat ze uiterst gesofisticeerd in elkaar zitten."

Bell&Ross eert het verleden met de PW1 (pocket watch) en de Vintage WW1 (wrist watch), maar doet dat in een opgefriste versie. "Je moet altijd vooruitkijken: wat zijn de beste materialen die er zijn? Zo stuitte ik bijvoorbeeld op argentium, dat nog niet eerder in de horlogestiel was gebruikt. Het is een legering die roestvorming nog beter vertraagt dan goud. Daarenboven zorgt het voor een prachtige straling. En natuurlijk werken we tegenwoordig ook metkeramiek."

In het kantoor van Belamich struikel je over de maquettes van vliegtuigen, foto's van cockpits en rondslingerende schetsen. En in de boekenkast staan honderden boeken over vliegtuigen. De andere pijler van Bell & Ross is dan ook een lijn polshorloges die voortborduurt op het idee van de cockpit. Vandaar de vierkantevorm die vele Bell & Rossmodellen typeert. Zo is de 'Vintage WW2 Regulateur Heritage' een ode aan de tijdmeetinstrumenten die in de jaren dertig en veertig door de piloten van bommenwerpers werden gebruikt. Heel specifiek is de breedgekeepte draaibare ring die zelfs met handschoenen kon en kan worden bediend. "Alles wat wij maken moet worden goedgekeurd door piloten: een mooie eenvoudige display, bestand tegen hoge druk. Dat geldt ook voor duikers. Hen heb ik in het achterhoofd als ik nieuwe horloges design", stelt Belamich.

Net daarom werkt hij geregeld samen met onder andere duikexperts, piloten en ontmijners. Trots: "Niet dat zij de enige kopers zijn, natuurlijk. Maar als je ziet dat de mijnveegdienst, de interventie-eenheid van zowel de gendarmerie als het leger, de marineluchtmacht en de Franse luchtmacht en het duikersdepartement van het Franse leger hier steevast hun bestellingen plaatsen, doet dat wel goed. Ons doel is om exclusieve tijdsmeters te ontwerpen en te fabriceren voor professionals in extreme situaties. Is het goed voor hen, dan is het ook goed voor de 'gewone' klant."

In tegenstelling tot veel andere spelers in de haute horlogerie heeft Bell & Ross een uitgebreid gamma met zogeheten 'instapprijzen'. Onder deduizend euro, heet dat dan. Aan het andere uiteinde van het spectrum heb je dan weer een BR Minuteur Tourbillon. Net als de BR01 en de Aviation met de typische vierkante kast van Bell & Ross, is dit juweeltje een ode aan de boordklok uit de vliegtuigcockpit, maar ook een staaltje van het allerbeste wat het horloge-ambacht te bieden heeft.

De Tourbillon is immers een wonder der techniek. Het is een mechanisme dat aan het begin van de 19de eeuw werd uitgevonden door de Fransman Abraham Louis Breguet. Het geniale aan het mechanisme is dat het de precisie van het uurwerk verbetert door de negatieve werking van de zwaartekracht te compenseren. Wie een uurwerk draagt, beweegt immers voortdurend zijn pols. Dat heeft zijn invloed op de werking ervan. Een probleem dat niet bestond bij zakhorloges. Eenvoudig gesteld zorgt de Tourbillon ervoor dat het binnenwerk ook de hele tijd beweegt.

Wat maakt dat de duiker en de piloot zo'n impact hebben op het design? Wat maakt dat Bell & Ross het Guinness Record voor beste waterbestendigheid heeft nagestreefd en binnengehaald? Waarom adverteren met stoere piloten? Belamich: "Het antwoord is eenvoudig: ze maken me duidelijk wat de vier must haves van een deugdelijk horloge moeten zijn. Leesbaarheid. Functionaliteit. Precisie. Betrouwbaarheid en dus ook waterdichtheid. Voor een duiker betekent zijn horloge het verschil tussen leven of dood. Voor een schipper in pre-gps-tijdperken was dat ook zo. De timing tussen twee bommen tijdens de oorlog uitrekenen om te weten waar de volgende inslag zou zijn. Zo was een horloge ook voor een piloot een levenslijn. Het is de gebruiker die uiteindelijk de vorm bepaalt."

Net zoals Copernicus met zijn hoofd in de sterren zat en de diepte van de oceaan wilde peilen? "Zeker, maar ook omdat hij volledig voor zijn passie ging." Toen Belamich destijds zijn afstudeerproject voorlegde aan de jury, stuitte hij op een muur van onbegrip: technisch allemaal perfect, dat was het probleem niet, maar waarom in hemelsnaam een nieuw horlogemerk beginnen? Waarom niet iets helemaal nieuws? "Het hielp niet echt dat de jury werd voorgezeten door de vroegere baas van de failliete Franse uurwerkmaker Lip. (lacht) Ik was naïef en arrogant om te denken dat ik een eigen uurwerkmerk in de markt kon zetten, klonk het. Toch heb ik koppig doorgezet. Rien à perdre." Belamich en Rosillo gingen ervan uit dat er vraag was naar professioneel en authentiek ogende uurwerken ter compensatie van de bestaande blingbling. Bell & Ross werd een instantsucces. "Waarom dingen ingewikkeld maken als het eenvoudig kan? Ik weet wel dat sommige merken het graag moeilijk maken. Meer is beter. Nee, bij ons is less more. Als je een uurwerk ontwerpt moet je daarenboven alles in rekening brengen: kosten, duurzaamheid, weerstand, voelt het warm aan bijvoorbeeld. Een ontwerp is het samenbrengen van allerlei ideeën en het overwinnen van alle mogelijke bezwaren. Hoe maak je bijvoorbeeld een mooi zwart niet-reflecterend uurwerk voor een piloot?"

Perfectionist met een knipoog

Af en toe mag het ook wat ludieker. De BR01 Red Radar die de rode lichtstraal op het radarscherm nabootst of de WW1 Heure Sautante waarin bovenaan het uurcijfer in een groot vast venster zit. De uurwijzer is vervangen door een draaiende schijf waarop de cijfers van de uren zijn afgedrukt. "Ik ben een perfectionist en probeer altijd verder te gaan dan de bestaande vraag, maar dat staat niet in de weg dat je af en toe wat humor in je werk mag steken", glimlacht de minzame Belamich.